چینی، هنر
چینی، هنر (Chinese art)
نقاشی و مجسمه‌سازی چین. در هنر چین از عصر مفرغ[۱] تا انقلاب فرهنگی[۲] نوعی وحدت سبْکی دیده می‌شود که نظیر آن در هیچ‌یک از فرهنگ‌های دیگر وجود ندارد. از حدود قرن اول، دین بودا در مجسمه‌سازی و نقاشی چین تأثیر نهاد. در سلسلۀ هان[۳] (۲۰۶پ‌م ـ۲۲۰م)، آثار فلزی، سرامیک[۴]، و مجسمه‌های ممتازی خلق شد. در سلسلۀ سونگ[۵] (۹۶۰ـ۱۲۷۹م) معیارهای منظره‌پردازی بی‌پیرایه، و نقاشی از طبیعت به‌شیوۀ ظریف خوشنویسی پا گرفت.
هنر عصر نوسنگی (نوسنگي[۶]). سفالگری فوق‌العادۀ این دوره به حدود ۲۵۰۰پ‌م بازمی‌گردد، و رهیافت عالیِ تمدن چین از مفهوم شکل، در این آثار مشهود است.
هنر عصر مفرغ. اشیای تزیینیِ مراسم تدفین از مفرغ و سنگ یشم کنده‌کاری‌شده، از هزارۀ دوم پیش از میلاد برجا مانده است که با حروف تصویری و شکل‌های چکیده‌نما[۷]ی حیوانات تزیین شده‌اند. از دورۀ چین[۸] (ح ۲۲۱ـ ۲۰۶پ‌م) پیکره‌های سفالین حیرت‌انگیزی در اندازۀ طبیعی به‌دست آمده است، که نگهبانی از مقبرۀ امپراتور شی هوانگ‌دی[۹] در پایتخت باستانی شیان[۱۰] را برعهده داشته‌اند. اسب‌های مفرغین سلسلۀ هان که طبیعت‌گرایانه[۱۱]اند و در عین حال با خطوط منحنی شیوۀ چین توأم‌اند، نمونۀ شاخصی از هنر این دوره به‌شمار می‌آیند.
هنر بودایی آغازین (هنر بودایی آغازین[۱۲]). آیین بودا پس از استقرار در چین، با مجسمه‌های عظیم بودا که بر صخره‌ها کنده‌کاری شده بودند، و نقش‌برجسته‌های خطی معابد یونگ‌آنگ[۱۳] (ح ۴۶۰ـ۵۳۵م) و لونگ‌مِن[۱۴]، در هنر یادمانی چین تأثیر نهاد. خطوط خمیده و شکل‌های منحنی در آثار مفرغیِ این دوره نمایان است.
سلسلۀ تانگ. (۶۱۸ـ۹۰۷م) در تمثال‌های آرمانی و تک‌چهره‌های طبیعت‌گرایانۀ این دوره، ازجمله در پیکره‌های کنده‌کاری‌شدۀ راهبان بودایی (لوئوهان[۱۵])، ظرافت و آراستگی فزاینده‌ای آشکار است. از این دوره آثار فلزی نظرگیر و سرامیک‌های ظریفی نیز، به‌ویژه از حیوانات و پیکره‌های ملبّس در جامۀ بلند، برجا مانده‌اند. تا این زمان نشانه‌ها، یا به بیان کلّی‌تر شیوۀ نقاشی چینی، کاملاً شکل گرفته بود؛ ولی به‌جز تعدادی طومار و نقاشیِ روی ابریشم، از دورۀ سلسلۀ تانگ[۱۶] نقاشی‌های چندانی برجا نمانده است.
سلسلۀ سونگ (۹۶۰ـ۱۲۷۹م). سلسلۀ سونگ عصر طلایی هنر چین بود. دربار امپراتوری، کارگاهی خاصِ خود برپا کرد و هنر خوشنویسی‌گونۀ ممتازی را هستی بخشید که بیشتر به درون‌مایه‌های طبیعی ازجمله چشم‌اندازها، کوه‌ها، درختان، گل‌ها، پرندگان، و اسب‌ها اختصاص داشت؛ گرچه نقاشی از صحنه‌های زندگی روزمرۀ[۱۷] دربار نیز متداول بود. هنرمندان بر روی طومارها، مرقّع‌ها، و بادبزن‌های ابریشمی یا کاغذی، با آبرنگ و مرکب نقاشی می‌کردند و از قلم‌موهای نرم برای خلق جلوه‌های مختلف بهره می‌گرفتند. نقاشی با ادبیات عجین بود، و نقاشان شعرهای کوتاه یا سخنان حکیمانه را به آثار خود منضم می‌کردند تا بر تأثیر آن بیفزایند. ما یوآن[۱۸] و شیاکویی[۱۹] (از ح ۱۱۸۰ تا ۱۲۳۰ فعال بود)، از نقاشان این دوره بودند؛ مو ـ چی[۲۰] راهبی بود که به‌سبب قلم‌موکاری‌های استادانه‌اش شهرت یافت. نخستین ظروف چینیِ اصل نیز در سلسلۀ سونگ ساخته شد که سادگیِ عالی و ظرافت در شکل و رنگ‌آمیزی، از ویژگی‌های آن بود.
سلسلۀ مینگ (۱۳۶۸ـ۱۶۴۴م). در دوره سلسلۀ مينگ[۲۱]، نقاشان ضمن حفظ سنّت منظره‌پردازی، برای تصاویر آرمانی خود، معیارهای جدیدی ابداع کردند. دونگ کوئی‌شانگِ[۲۲] نقاش، کتابی دربارۀ تاریخ و نظریۀ نقاشی چینی نگاشت. به‌تدریج ظروف چینی پرنقش، با لعاب چندرنگ، و ظروف مشهور سفید و آبی منقوشِ مینگ، جانشین چینی‌سازی سونگ شد.
سلسلۀ چینگ (۱۶۴۴ـ۱۹۱۲). در دوره سلسلۀ چينگ[۲۳] گروهی از نقاشان با عنوان اذهان فردی[۲۴] سربرآوردند که شیوه‌های فردی و جسورانه‌ای را در قلم‌موکاری پروراندند.
قرن ۲۰. روحیۀ توانمندی که حامی هنر سنّتی چین بود، در قرن‌های ۱۹ و ۲۰ به‌تدریج رنگ باخت. هنر چینی که هیچ‌گاه دغدغۀ بازنمایی وقایع سیاسی را نداشت، سال‌ها طول کشید تا به جنبش‌های سیاسی قرن واکنش نشان داد. در پاسخ به دستورالعمل‌های رسمی، دوره‌ای از واقع‌گرایی شبه‌روسی[۲۵] پدیدار شد، و سپس بازگشت به مکتب نقاشی روستایی را درپی داشت، که هنر دلخواه سران دولت در دوران انقلاب فرهنگی بود. نفوذ هنر چینی در کشورهای مجاورِ خود تأثیر عمیق گذاشت. هنر کُره برای قرون متمادی کاملاً از هنر چین الهام می‌گرفت. در قرون ۶ و ۷پ‌م هنر چین در کنار آیین بودا در ژاپن تأثیر نهاد و نفوذ عمیق آن ادامه یافت؛ هرچند دیری نگذشت که فرهنگ ژاپنی، شیوۀ مستقلی را پروراند.
- ↑ Bronze Age
- ↑ Cultural Revolution
- ↑ Han dynasty
- ↑ Ceramics
- ↑ Song dynasty
- ↑ Neolithic
- ↑ stylized
- ↑ Qin
- ↑ Shi Huangdi
- ↑ Xi’an
- ↑ naturalistic
- ↑ early Buddhist art
- ↑ Yungang
- ↑ Longmen
- ↑ Luohan
- ↑ Tang dynasty
- ↑ genre scenes
- ↑ Ma Yuan
- ↑ Xia Gui
- ↑ Mu-Chi
- ↑ Ming dynasty
- ↑ Dong Qichang
- ↑ Qing dynasty
- ↑ Individualist Spirits
- ↑ Soviet-style realism