اتا
اِتا (Euskadi ta Askatasuna)
(مخفف عبارت ائوسکادی تا آسکاتاسونا[۱]، به معنی ملت و آزادی باسک[۲])، سازمان غیرقانونی مبارزان جدایی‌طلب باسک، پایه‌گذاری‌شده در ۱۹۵۹ با آرمانِ استقلال منطقۀ باسک از اسپانیا. راهبرد اصلی این سازمان توسّل به خشونت بوده و در فاصلۀ ۱۹۶۸ تا ۲۰۰۰ قتل بیش از ۸۰۰ تن به این گروه نسبت داده شده است. اِتا با حزب سیاسی هِرّی باتاسونا[۳] پیوندهایی دارد و مشابه فرانسوی این سازمان ایپارِتاراک[۴] (مبارزان اِتا از جناح شمالی) است. باسکی‌ها برای حفظ فرهنگ متمایز خود، به‌ویژه زبان منحصربه‌فردشان موسوم به ائوسکرا[۵]، خواهان دستیابی به خودمختاری‌اند. در فاصلۀ ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۷، در جریان جنگ داخلی اسپانیا، در مدت کوتاهی جمهوری مستقلی به نام ائوسکادی به وجود آمد. بمب‌افکن‌های آلمان و ایتالیا که پشتیبان ژنرال فرانکو بودند، به سبب حمایت ائوسکادی از دولت جمهوری‌خواه اسپانیا در جنگ، پایتخت آن را با نام گِرنیکا[۶] عملاً به ویرانه‌ای تبدیل کردند. از آغاز خشونت‌ها در ۱۹۶۸ هزاران تن از حامیان اِتا کشته شده یا به زندان افتاده‌اند. در این فاصله فقط دوبار آتش‌بس اعلام شده است؛ در ۱۹۸۹، که رسمی نبود، و در ۱۹۹۸. پس از بی‌نتیجه‌ماندن مذاکرات مه ۱۹۹۹ میان اِتا و دولت اسپانیا که در زوریخ سوئیس برگزار شد، آتش‌بس در نوامبر پایان یافت و در ژانویۀ ۲۰۰۰ خشونت‌ها از سر گرفته شد.