مونژ، گاسپار (۱۷۴۶ـ۱۸۱۸)

مونْژ، گاسْپار (۱۷۴۶ـ۱۸۱۸)(Monge, Gaspard)

مونْژ، گاسْپار

گاسپار مونژ Gaspard Monge
زادروز	بون ۱۷۴۶م
درگذشت	۱۸۱۸م
ملیت	فرانسوی
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل در کالج ترینیته
شغل و تخصص اصلی	ریاضی دان و شیمی دان
شغل و تخصص های دیگر	دولتمرد
آثار	هندسه ترسیمی (۱۷۹۹)
گروه مقاله	ریاضیات، شیمی و بیوشیمی

ریاضی‌دان و شیمی‌دان فرانسوی، و بنیانگذار هندسۀ ترسیمی. همچنین، با کاربرد آنالیز در هندسۀ بی‌نهایت کوچک‌ها راه پیشرفت‌های بعدی را هموار کرد. در بون، واقع در بورگونْیْ، زاده شد و در کالج ترینیته، در لیون، درس خواند. در۱۷۷۱، به حلقه‌ای علمی، وابسته به آکادمی علوم پاریس، پیوست و در ۱۷۸۰، رسماً هندسه‌دان دستیار آکادمی شد. در ۱۷۸۵، حکومت فرانسه امتحان‌گرفتن از دانشجویان دانشکدۀ نیروی دریایی را به او محول کرد. در ۱۷۸۹، زمانی که انقلاب فرانسه به‌وقوع پیوست، از حامیان فعال جناح رادیکال بود. در ۱۷۹۲، وزیر نیروی دریایی شد، ولی سال بعد مجبور شد استعفا کند. از ۱۷۹۳ تا ۱۷۹۴، در مقام عضو کمیتۀ تسلیحات، بر کارگاه‌های اسلحه‌سازی پاریس نظارت و به ساخت بالون‌های جنگی کمک می‌کرد. همچنین، در کمیسیون استانداردسازی اوزان و مقادیر خدمت کرد. او در تأسیس اِکول پلی‌تکنیک نقش اساسی داشت. مدت کوتاهی نیز مدیر آن‌جا بود و تا ۱۸۰۹، در آن‌جا تدریس می‌کرد. در ۱۷۹۶، دوستی مونژ با ناپلئون آغاز شد. او در مقام عضو هیئت‌های گوناگون چندین‌بار به ایتالیایِ تازه اشغال‌شده رفت. در ۱۷۹۸، به تدارک لشکرکشی به مصر کمک کرد. سپس، ناپلئون را در این سفر همراهی کرد و به ریاست انستیتوی مصر در قاهره منصوب شد. همچنین، در ۱۷۹۹، با ناپلئون سفرهایی به ناحیۀ سوئز و سوریه کرد. بعداً به فرمان او به سناتوری منصوب شد. وقتی ناپلئون در ۱۸۱۵ تاج و تخت خود را ازدست داد، مونژ نیز بی‌اعتبار شد. مونژ در ۱۷۸۳، مستقل از آنتوان لاوازیه، آب را سنتز و در سال ۱۷۸۵، با لاوازیه دربارۀ سنتز و تجزیۀ آب تحقیق کرد. او شیمی جدید لاوازیه را به‌سرعت پذیرفت و به کسب مقبولیت آن نیز کمک کرد. از استقلال هندسۀ تحلیلی به‌منزلۀ شاخۀ جداگانه‌ای از ریاضی دفاع می‌کرد و به‌خصوص توجهش به دسته‌های رویه‌ها (سطوح)، که برحسب نوع تولیدشان تعریف می‌شوند، و ویژگی‌های رویه‌ها و منحنی‌های فضایی معطوف بود. همچنین، تمایز بین رویه‌های خط‌دار و رویه‌های گستردنی را ثابت کرد. در ۱۷۷۶، مقاله‌ای دربارۀ هندسۀ بی‌نهایت کوچک‌ها منتشر کرد و در آن، خطوط انحنا و هم‌نهشتی خط‌های راست را معرفی کرد. اثر عمدۀ او هندسۀ ترسیمی (۱۷۹۹) است.

 

---