ایزومر

ایزومِر (isomer)
ترکیباتی شیمیایی، با اجزای سازنده و جرم مولکولی یکسان، ولی با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوت. علت تفاوت این خصوصیات آرایش ساختاری متفاوت اتم‌های سازنده این ترکیبات است. مثلاً ترکیبات آلی بوتان (CH_۳(CH_۲)۲CH_۳) و متیل‌پروپان (CH_۳CH(CH_۳)CH_۳) ایزومرند. هر کدام چهار اتم کربن، و دَه اتم هیدروژن دارند، ولی آرایش اتم‌ها در آن‌ها متفاوت است. ایزومرهای ساختاری با آن‌که به وضوح ساختارهای متفاوتی دارند، اما برای درک اختلاف ایزومرهای نوری و هندسی باید آن‌ها را ترسیم و با آرایش سه‌بعدی مدل‌سازی کرد. ایزومرهای هندسی صفحۀ تقارن دارند و براثر چرخش محدود اتم‌ها حول پیوند ایجاد می‌شوند. ایزومرهای نوری تصاویر آینه‌ای همدیگرند. مثلاً ۱و۱ـ دی‌کلرواتن (CH_۲ =CCl_۲) و ۱و۲ـ دی‌کلروا (CHCl = CHCl) ایزومرهای ساختاری‌اند، ولی دومی ممکن است دو ایزومر هندسی داشته باشد. این امر به موقعیت اتم‌های کلر در پیوند دوگانۀ کربن ـ کربن بستگی دارد. این اتم‌ها یا در یک طرف پیوند قرار می‌گیرند یا در جهت مخالف هم، روی پیوند به مولکول متصل می‌شوند. بوتان و متیل پروپان ایزومرند. فرمول مولکولی هر دو C_۴H_۱۰ است، ولی آرایش فضایی اتم‌ها در مولکول‌های هر یک فرق می‌کند.

 

---