لیست، فرانتس (۱۸۱۱ـ۱۸۸۶)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Liszt, Franz)

لیست، فرانتس (۱۸۱۱ـ۱۸۸۶)(Liszt, Franz)

فرانتس لیست
Franz Liszt
زادروز ۱۸۱۱م
درگذشت ۱۸۸۶م
ملیت مجارستانی
شغل و تخصص اصلی پیانونواز و آهنگ ساز
شغل و تخصص های دیگر کشیش غیررسمی
آثار سیزده پویم سمفونیک برای ارکستر، ازجمله پرلودها (۱۸۴۸)
گروه مقاله موسیقی
خویشاوندان سرشناس کنتس د آگو (همسر)
فرانتس لیست

پیانونواز و آهنگ‌ساز مجار. نابغۀ بی‌همتای پیانو، که در ۱۲سالگی از هنرمندان عرصۀ کنسرت بود؛ بسیاری منتقدان موسیقی و موسیقیدانان او را بزرگ‌ترین پیانیست تمام دوران‌ها دانسته‌اند. آثار احساسی، رُمانتیک، و معمولاً کروماتیک او عبارت‌اند از موسیقی پیانو (اتودهای ترافرازنده[۱]، ۱۸۵۱)، مس‌ها و اوراتوریوها، ترانه‌ها، موسیقی ارگ، و یک سمفونی. بسیاری از آثارش در زمرۀ موسیقی برنامه‌ای‌اند؛ او از پیش‌گامان ابداع پوئم سمفونیک است. لیست مهم‌ترین چهرۀ موسیقایی نهضت رُمانتیک برشمرده می‌شد؛ او بر دوران خود و بر قرن بعد نیز تأثیر گذاشته است. تا همین اواخر، شهرت لیست پس از مرگش زیاد نبود؛ شیوۀ زندگی او نگاه‌ها را از موسیقی‌اش منحرف می‌کرد. غالباً اجراهای جدید از سمفونی‌ها و پوئم سمفونیک‌ها، و نیز کار پیانو‌نوازانی همچون لزلی هوارد[۲]، آلفرد برِندل[۳]، و میخائیل رودی[۴]، از او چهره‌ای اندیشمند و جدی در عرصۀ آهنگ‌سازی نشان داده است. لیست ابتدا از پدرش و بعد از کارل چِرنی[۵] تعلیم گرفت. در ۱۴سالگی اپرتی به نام دون سانچه[۶] را در پاریس، به‌روی صحنه برد. از ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۹ در سمت سرپرست موسیقی و رهبر ارکستر در وایمار[۷]، مهم‌ترین آثار هکتور برلیوز[۸] و ریشارد واگنر[۹] را به‌اجرا درآورد. پس از کناره‌گیری از کار، در رم مستقر شد و به مذهب، عشق اولیۀ خود، روآورد و در ۱۸۶۵ یک کشیش غیررسمی شد (و عنوان آبه[۱۰] را اختیار کرد). برای اجرای کنسرت‌های خود، تنظیم‌های استادانه‌ای از آثار ارکستری بتهوون، شوبرت[۱۱]، و واگنر برای پیانو ساخت. در ۱۸۲۷ پدرش درگذشت و او را نزد مادربزرگ پدری‌اش به پاریس فرستادند، که بر تحصیل او سرپرستی کرد. لیست در پاریس ماند، و پس از یک دوره عرفان‌گرایی مذهبی تحت تأثیر فلیسیته دو لامنه[۱۲]، در مقام نوازندۀ پیانو شهرت و موفقیت عظیمی به‌دست آورد، ضمن این‌که رفتار مبالغه‌آمیز او بر روی صحنه تقریباً به اندازۀ تکنیک گیج‌کننده‌اش در این موفقیت نقش داشت. در پاریس با رُمانتیک‌هایی همچون برلیوز، شوپن[۱۳]، پاگانینی[۱۴]، و ژرژ ساند[۱۵] ارتباط داشت و در ۱۸۳۳ با کنتس د آگو[۱۶] رابطه نزدیک برقرار کرد. آنان در ۱۸۳۵ برای زندگی به ژنو، رفتند و در آن‌جا دخترشان، بلاندین[۱۷]، به‌دنیا آمد، و پس از او نیز در ۱۸۳۷ دختر دیگرشان، کوزیما[۱۸] (ابتدا همسر هانس فون بولو[۱۹] و بعد همسر ریشارد واگنر)، در کومو[۲۰] زاده شد.

ازجمله آثار اوست: ارکستری: سیزده پوئم سمفونیک برای ارکستر، ازجمله پرلودها[۲۱] (۱۸۴۸). آوازی و ارگ: ۵۵ ترانه؛ فوگ برمبنای حروف کلمۀ باخ؛ فانتزی (۱۸۸۵) و فوگ برمبنای آد نُس، آد سالوتارِم اوندام[۲۲]. پیانو: دو افسانه[۲۳]، رویای عشق[۲۴] (سه نکتورن، در‌اصل ترانه)، بیست راپسودی مجار.

 


  1. Transcendental Studies
  2. Leslie Howard
  3. Alfred Brendel
  4. Mikhail Rudy
  5. Carl Czerny
  6. Don Sanche
  7. Weimar
  8. Hector Berlioz
  9. Richard Wagner
  10. abbé
  11. Schubert
  12. Félicité de Lamennais
  13. Chopin
  14. Paganini
  15. George Sand
  16. Countess d’ Agoult
  17. Blandine
  18. Cosima
  19. Hans von Bülow
  20. Como
  21. Les Préludes
  22. Ad salutarem undam
  23. Légendes
  24. Liebsträume