مانتنیا، آندرآ (ح ۱۴۳۱م ـ۱۵۰۶)

مانْتِنیا، آنْدرِآ (ح ۱۴۳۱م ـ۱۵۰۶)(Mantegna, Andrea)

سوگواري بر پيکر مسيح، اثر آندرآ مانتنيا

نقاش و حکاک باسمه‌کار ایتالیایی. مضامین دینی و اسطوره‌ای می‌کشید، و آثارش به‌سبب شیوۀ مشهورش با نام آل‌آنتیکا، که عناصری از معماری و مجسمه‌سازی باستانی روم داشت، و نیز استفادۀ خلاقانه از ژرفانمایی، مشهور بودند. مانتنیا در ویچنتسا به‌دنیا آمد. نزد فرانچسکو اسکوارچونه در پادوا بزرگ شد و تعلیم دید؛ هنوز یازده سال نداشت که استادش او را به عضویت صنف نقاشان درآورد. همچون اسکوارچونه و بیشتر هنرمندان شمال ایتالیا، از مجسمه‌های دوناتلّو در پادوئا تأثیر گرفت و بعدها از آثار نقاشان فلورانسی، اوتچلّو و فیلیپّو لیپّی، تأثیر پذیرفت. افزون بر سبک‌های فلورانسی، شیوۀ ونیزی هم، به‌ویژه سبک یاکوپو بلّینی ـ که مانتنیا در ۱۴۵۳م با دخترش لودوویزیا ازدواج کرد ـ در او تأثیر گذاشت. دیوارنگارههایی که در ۱۴۸۸م در واتیکان اجرا کرد بعدها ازبین رفت، ولی مجموعه نقاشی‌های تمپرای پیروزی سزار (۱۴۹۰م)، که برای خانوادۀ گونتساگا کشید، در همپتون کورت لندن باقی است. اولین نقاشی‌هایی که موجب شهرتش شدند، دیوارنگاره‌های کلیسای اِرِمیتانی در پادوئا بودند (۱۴۴۹ـ۱۴۵۴م)، که تقریباً تمام آن‌ها به‌جز دو بخش که به ونیز منتقل شدند، در جنگ جهانی دوم ازبین رفتند. برخی از نقاشی‌های متأخرش عبارت‌اند از سوگواری (بررا، میلان) با کوتاه‌نمایی نظرگیر پیکر مسیح؛ مریم پیروزی (لوور، پاریس)، در بزرگداشت پیروزی مانتوائیان بر فرانسویان؛ و دو نقاشیِ پارناسوس و غلبۀ فضیلت بر رذیلت (لوور، پاریس) که برای اتاق ایزابلّا دِ استه در مانتووا ساخته شدند و واجد تخیّلی ظریف‌اند که با خشکی حاکم بر دیگر آثار مانتنیا متفاوت‌اند. سبک کار و سایه‌زنی او با خطوط مستقیم بر لوح‌های مسی بسیار بدیع‌اند؛ این زمره آثارش نیز مضامین دینی و اسطوره‌ای دارند.

---