هورکهایمر، ماکس (۱۸۹۵ـ۱۹۷۳)
هورکْهایْمِر، ماکْس (۱۸۹۵ـ۱۹۷۳)(Horkheimer, Max)
| ماکس هورکهایمر Max Horkheimer | |
|---|---|
| زادروز |
۱۸۹۵م |
| درگذشت | ۱۹۷۳م |
| ملیت | آلمانی |
| شغل و تخصص اصلی | نظریه پرداز اجتماعی |
| گروه مقاله | جامعه شناسی |
| جوایز و افتخارات | نظریه انتقادی (۱۹۶۸) |
نظریه‌پرداز اجتماعی آلمانی. تجربه‌باوری[۱] و اثبات‌گرایی[۲] را نفی می‌کرد و بر آن بود که فناوری[۳] تهدیدی است برای فرهنگ و تمدن، زیرا در علومِ طبیعی، که مبنای فناوری را تشکیل می‌دهد، به ارزش‌های انسانی اعتنایی نمی‌شود. از ۱۹۳۰ ریاست «انستیتوی پژوهش‌های اجتماعی[۴]» در فرانکفورت را عهده‌دار بود. با به قدرت رسیدن حزب نازی[۵] در آلمان، مؤسسه را به دانشگاه کلمبیا در نیویورک و سپس به کالیفرنیا منتقل کرد. در ۱۹۴۹ به فرانکفورت بازگشت و در ۱۹۵۱ رئیس دانشگاه فرانکفورت شد. در مقالاتِ اثرگذارش در دهۀ ۱۹۳۰، که در کتابی با نام نظریۀ انتقادی[۶] (۱۹۶۸) گردآوری شده‌اند، استدلال می‌کند که فقط با تغییری بنیادی در نظریه و عمل اجتماعی می‌توان بیماری تمدن جدید را درمان کرد. بر آن بود که تحلیل جامعه (جامعه‌شناسی) تا حدی تابعِ زندگی اجتماعی است؛ به این معنا که مفاهیم و موضوعاتِ این تحلیل از فرآیندهای اجتماعی و اقتصادی حاصل می‌شود، اما می‌تواند مستقل از آن نیز باشد. «نظریۀ انتقادی» باید به کشف و توصیفِ ریشه‌های اجتماعی شناخت بپردازد تا به رهایی انسان بینجامد. هورکهایمر با همکاری تئودور آدورنو[۷] دیالکتیک روشنگری[۸] را منتشر کرد (۱۹۴۷) و در شماری از تحقیقات خود از همکاریِ هربرت مارکوزه[۹] بهره گرفت.