تصرف رودخانه
(تغییرمسیر از River capture)
تَصرّف رودخانه (river capture)
انحراف سرچشمه‌های رودخانه، به سوی رودخانۀ مجاور. تصرف رودخانه هنگامی روی می‌دهد که جریان آب موجب فرسایش قهقرایی[۱] سریع (فرسایش رو به عقب تا سرچشمه) شود. سرانجام رودخانه بستر رودخانۀ مجاور را قطع می‌کند و سبب انحراف یا تصرف سرچشمۀ آن می‌شود. سپس، آب سرچشمه روی تراز پایین‌تری از شیب تند، با نام رودشکن[۲]، جاری می‌شود و غالباً پیچ تندی ایجاد می‌کند که به پیچ تصرف[۳] موسوم است. در این ناحیه آبشار تشکیل می‌شود. سپس بازجوان‌شدگی[۴] روی می‌دهد و سبب فرسایش سریع رو به پایین می‌شود. نمونۀ بارز این پدیده، تصرف رود برن[۵] بر اثر عمل رود لید[۶]، در دِون[۷] انگلستان است.