مقبلی، صالح بن مهدی
مقبلی، صالح بن مهدی (ثلا 1637- 1696م) Sakeh bin Mahdi Al-Moghbeli
عالم علوم دینی یمنی. از زادگاهش در شمال صنعاء به کوکبان رفت و پس از مدتی آموزش در آن شهر، در 1666م به صنعاء بازگشت تا به تحصیلات دینی‌اش ادامه دهد. شوکانی درباره‌ی وی می‌گوید که در صنعاء میان او و علمای این شهر مناظره‌هایی روی داد که در جریان آن‌ها مقبلی برخلاف فضای تند حاکم بر این مناظرات بر آرای خود که با مقتضای ادله‌ی شرعی هماهنگ و بی‌توجه به تقلید بود پای فشرد. او انسانی قوی بود و در بیانِ حق شجاعت داشت و از آزار مردم نمی‌هراسید. فضای صنعاء بر وی تنگ آمد و در 1669 ناچار به ترک این شهر و کوچ به مکه شد، اما در آنجا نیز از آزارها در امان نماند.
العلم الشامخ فی ایثار الحق علی الآباء و المشایخ مشهورترین و مهم‌ترین کتاب اوست که وی در آن فرقه‌ها و مذاهب اسلامی را به چالش کشیده است. وی آنان را به اجتهاد، نوآوری، ترک تقلید و کنار نهادن اختلافات دعوت می‌کند. این کتاب در مصر (1928م) به چاپ رسیده است. برخی علمای مکه به مطالب این کتاب اعتراض کرده و -به سبب آنچه که شوکانی دعوت به عدم تقلید و نقد گذشتگان می‌خواند- او را به الحاد متهم کردند. موضوع به سلطان عثمانی احاله شد و او یکی از علما را جهت بررسی به مکه فرستاد. وی نیز پس از بررسی موضوع، مقبلی را مورد تقدیر و احترام قرار دارد و اتهامات علمای مکه را نپذیرفت. کتاب دیگر مقبلی «الارواح النوافخ فی ایثار الحق علی الآباء و المشایخ» نام دارد که ادامه‌ی کتاب مذکور است و مولف در آن، مسلمانان را به ترجیح دادن حق بر افکار پدران و بزرگان خود دعوت می‌کند. وی رساله‌ها و پژوهش‌های دیگری هم نگاشته که یکی از مهم‌ترین آن‌ها «الابحاث المسددة فی فنون متعددة» است که در آن مباحث مربوط به علوم تفسیر، حدیث، فقه و اصول آمده است. یک نسخه‌ی خطی از این کتاب به قلم محمد بن اسماعیل الامیر در کتابخانه‌ی مسجد جامع کبیر صنعاء نگه‌داری می‌شود که تاریخ 1130ق را دارد. رئیس‌جمهور اسبق یمن، قاضی عبدالرحمن اریانی، در سال 1982 به تحقیق و نشر این کتاب در دمشق اقدام کرد. یکی از دیگر تألیفات مهم مقبلی کتاب المنار، حاشیه بر البحر الزخار (تألیف احمد بن عمرو بن عبدالخالق عتکی بزار) است که در 1987 در بیروت منتشر شده.