سورریالیسم
سوررِئالیسم (surrealism)
مکتبی در نقاشی، ادبیات، و فیلم‌سازی که حدود ۱۹۲۲م از مکتب دادا[۱] نشأت گرفت. آندره برتون[۲] عضو سرآمد آن بود، و در ۱۹۲۴م بیانیۀ سوررئالیسم[۳] را منتشر ساخت. سوررئالیست‌ها از افکار و تصوّرات ضمیر ناخودآگاه الهام می‌گرفتند. آنان انواع سبک‌ها و تکنیک‌ها را کاویدند، و این مکتب در سال‌های بین دو جنگ جهانی، مکتب غالب در هنر غرب شد. سوررئالیسم از نظریۀ زیگموند فروید[۴] دربارۀ ضمیر ناخودآگاه، و تکنیک «تداعی آزادِ[۵]» او برای کنارزدن ضمیر آگاه پیروی می‌کرد. اگرچه شیوۀ خاصی تحت عنوان شیوۀ سوررئالیستی وجود نداشت، آثار آن در دو دستۀ اصلی قابل تقسیم‌اند: دسته‌ای که در ارائۀ تصویرهای خیالی معمّاوار از شگردهای متعارف استفاده می‌کنند، همچون ساعت‌های ذوب‌شدۀ سالوادور دالی[۶] در تابلوی پایداری حافظه[۷] (۱۹۳۱م)؛ و دیگر گروهی که از روش‌های ابتکاری همچون فروتاژ[۸] بهره می‌بَرند (انتقال نقوش برجسته بر روی کاغذ به‌وسیلۀ ساییدن) که ماکس ارنست[۹] آن را ابداع کرد. پابلو پیکاسو[۱۰] در اوایل دهۀ ۱۹۲۰م، مدتی به‌شیوۀ سوررئالیستی کار کرد. آندره ماسون[۱۱] به طبع‌آزمایی در زمینۀ طراحی خودکار[۱۲] پرداخت. ماکس ارنست، خوان میرو[۱۳]، و ایو تانگی[۱۴] شکل‌های نیمه‌انتزاعی[۱۵] احساس‌برانگیزی خلق کردند. سالوادور دالی و رنه ماگریت[۱۶] تصویرهایی رؤیاگونه را به‌شیوۀ واقع‌گرایانه بر بوم آوردند. شاعران لوئی آراگون[۱۷] و پل اِلوآر[۱۸] و لوئیس بونوئل[۱۹] فیلم‌ساز نیز در سوررئالیسم سهم داشتند. آندره برتون «پاپِ» سوررئالیسم عنوان گرفت، و برعکسِ دیگر مکاتب هنری که اغلب از انگ‌خوردن برحذر بودند، برتون در رهبری قاطعانۀ سوررئالیست‌ها تا بدان حد پیش رفت که آنان را رسماً «تدهین»، و سوررئالیست‌هایی را که از اصول مکتب سر برمی‌تافتند، «تکفیر» کرد. در هنرهای بصری، سوررئالیسم طغیانی دربرابر ارزش‌های انتزاعی[۲۰] و زیبا‌شناسانۀ[۲۱] محض هنر مدرن[۲۲] بود و در عوض بر ارزش بیان غریزی (که گاه «خودکاری[۲۳]» نامیده می‌شد)، و تفسیر عملکرد ضمیر ناخودآگاه تأکید داشت. روابط خیالی و غیرعادی فرم و صور خیال بدان سبب اهمیتی ویژه یافت که تداعی‌کنندۀ دنیای رؤیایی ذهن، و برانگیزندۀ احساس شگفتی دانسته می‌شد. سوررئالیسم تا حدی از حملات مکتب دادا به هنر سنّتی در اواخر جنگ جهانی اول و سال‌های پس از آن تأثیر گرفت، و موضوع بحث‌های نظری بسیاری در پاریس دهۀ ۱۹۲۰م بود؛ در این زمان امکان یافت که در دامان شاعرانی همچون آندره بِرتون و پل اِلوئار رشد کند، اما در دهۀ ۱۹۳۰م، در نمایشگاه سوررئالیست بین‌المللی[۲۴] (۱۹۳۶م) به‌اوج شکوفایی خود رسید. سوررئالیسم مدعی بود پیشینۀ بلندی در هنر دارد که به خیال‌‌پردازی و نمادگرایی[۲۵] آثار هیرونیموس بوس[۲۶] و آثار هنری فیوزلی[۲۷] و اودیلون رودون[۲۸] بازمی‌گردد. جورجو دِ کریکو[۲۹] طلایه‌دار آن در قرن ۲۰م بود، و پل کله[۳۰] و مارک شاگال[۳۱] نیز خویشاوندان آن به‌شمار می‌آمدند. هانس (ژان) آرپ[۳۲]، مارسل دوشان[۳۳]، آلبرتو جاکومتّی[۳۴]، و من ری[۳۵] از دیگر هنرمندانی بودند که با سوررئالیسم ارتباط تگاتنگی داشتند. بی‌منطقی و «هنرستیزی[۳۶]» سوررئالیسم در گرایش آن به اشیای یافته‌گزیده[۳۷] بازتاب می‌یابد. اگرچه این مکتب پس از جنگ جهانی دوم نتوانست انسجام خود را حفظ کند، در عده‌ای از هنرمندان معاصر، ازجمله گراهام ساترلند[۳۸]، هنری مور[۳۹]، و مکتب جوان‌تر مجسمه‌سازی تأثیری آزادی‌بخش داشت.
- ↑ Dada
- ↑ André Breton
- ↑ Surrealist Manifesto
- ↑ Sigmund Freud
- ↑ free association
- ↑ Salvador Dalí
- ↑ Persistence of Memory
- ↑ frottage
- ↑ Max Ernst
- ↑ Pablo Picasso
- ↑ André Masson
- ↑ automatic drawing
- ↑ Joan Miró
- ↑ Yves Tanguy
- ↑ semi-abstract
- ↑ René Magritte
- ↑ Louis Aragon
- ↑ Paul Eluard
- ↑ Luis Buñuel
- ↑ abstract
- ↑ aesthetic
- ↑ modern art
- ↑ automatism
- ↑ International Surrealist Exhibition
- ↑ symbolism
- ↑ Hieronymus Bosch
- ↑ Henry Fuseli
- ↑ Odilon Redon
- ↑ Giorgio de Chirico
- ↑ Paul Klee
- ↑ Marc Chagall
- ↑ Hans (Jean) Arp
- ↑ Marcel Duchamp
- ↑ Alberto Giacometti
- ↑ Man Ray
- ↑ anti-art
- ↑ found object
- ↑ Graham Sutherland
- ↑ Henry Moore