وزغ
وَزَغ (toad)
هر یک از اعضای دوزیستان[۱] بی‌دم، با پوستی زگیل‌دار، از راستۀ بی‌دمان[۲]. بیشتر خشکی‌زی‌اند. این نام معمولاً به اعضای جنس Bufo، از خانوادۀ بوفونیدا[۳] اطلاق می‌شود که در سراسر جهان، جز استرالیا، ماداگاسکار[۴] و جنوبگان[۵]، یافت می‌شوند. تفاوت عمدۀ آن‌ها با قورباغه‌ها فقدان دندان و چند ویژگی تشریحی دیگر است. در استرالیا، وزغ دریایی[۶] یا وزغ نی‌زار[۷] Bufo marinus یافت می‌شود. وزغ‌ها ممکن است به طول ۲۵ سانتی‌متر برسند. در نواحی مرطوب و خنک زندگی می‌کنند و تخم‌هایشان را در آب می‌گذارند. وزغ‌ها، برخلاف قورباغه‌ها، به‌صورت توده‌ای تخم‌گذاری نمی‌کنند، بلکه تخم‌هایشان را به‌صورت رشته‌ای طویل می‌گذارند. وزغ معمولی[۸] Bufo bufo در اروپا و آسیا دارای پوستی زبر و به طرزی غیرمعمول قهوه‌ای تیره است. این وزغ در پوست خود غدد ترشح‌کنندۀ مایعی سمّی دارد که موجب می‌شود غذایی نامطبوع برای سایر جانوران باشد. وزغ به این عامل محافظت نیاز دارد، زیرا حرکتش در حالت معمولی آرام است، و به طرز ناآزموده‌ای چهار دست و پا راه می‌رود. گسترۀ اندازۀ وزغ‌های اروپایی دو تا ۲.۵ سانتی‌متر است. بیشتر روی زمین زندگی می‌کنند و شب فعال‌اند. طی زمستان، در نقب‌هایی به خواب زمستانی می‌روند. جفت‌گیری در زمستان صورت می‌گیرد و تخم‌ها در بهار گذاشته می‌شوند. این جانوران مسافت‌های زیادی، حدود ۱.۵ کیلومتر، را از سرزمین محل اقامت خود به آب‌های مناسب برای تولیدمثل می‌پیمایند (← وزغ_سورینام[۹]). در ایران، از جنس Bufo هفت گونه و چهار زیرگونه شناسایی شده است که وزغ معمولی، وزغ کویری، وزغ خاوری، وزغ بلوچی، وزغ مرمری، وزغ بی‌گوش، و وزغ سبز از آن جمله‌اند. دو گونۀ اخیر هر یک دو زیرگونه دارند که به ترتیب عبارت‌اند از وزغ بی‌گوش خال‌دار، وزغ بی‌گوش لرستان، وزغ سبز غربی، و وزغ سبز کرمان. پوست وزغ از پوست سایر دوزیستان خشک‌تر است و از این‌رو آب کمتری از دست می‌دهد. به‌همین سبب، نسبت به قورباغه‌ها، با هوای خشک سازگارترند. نیز ← قورباغه