زیوس

زِئوس (Zeus)

در اساطیر یونان، بزرگ‌ترینِ خدایان المپ، همتای ژوپیتر رومیان. پدرش، کرونوس، را از قدرت به زیر کشید. در مقام خدای اعظم تقسیم‌کنندۀ خیر و شر و فرمانروای انسان‌ها و سرچشمۀ قدرت شاهی و نظم و قانون بود. نشانه‌هایش آذرخش و سپر بودند. مجسمۀ عظیمی از او، در حالت نشسته، به دست فیدیاس از طلا و عاج برای معبد زئوس در پلوپونز ساخته شد، که از عجایب هفت‌گانۀ جهان بوده است. هرکول و هِرمس ازجمله فرزندان متعدد او بودند.

تولد و رشد. کرونوس، که از تیتانها بود، از ترس آن‌که به دست یکی از فرزندانش نابود شود همۀ فرزندانش را هنگام تولد می‌بلعید. همسرش، رئا، پس از تولد زئوس، قطعه سنگی را در قنداق پیچید و او آن را به جای طفل نوزاد بلعید. بُزی به نام آمالتیا زئوس را مخفیانه در غاری در کرت شیر داد و بزرگ کرد. متیس نیز بعدها تربیت او را برعهده گرفت.

براندازی تیتان‌ها. زئوس، با کمک رئا، معجونی ساخت که کرونوس پس از خوردن آن همۀ فرزندانش را بالا آورد. سپس جنگی برضد کرونوس و سایر تیتان‌ها به رهبری اطلس درگرفت که دَه سال به طول انجامید، تا آن‌که گایا، مادر زمین، به زئوس قول داد که چنانچه فرزندان او، سیکلوپها (غولهای یک چشم) و هکاتونخیرهها (هیولاهای صددست) را از اسارت جهان مردگان، برهاند، او را پیروز کند. زئوس با کمک آن‌ها بر کرونوس و تیتان‌ها پیروز شد و آنان را به جزایر آمرزیدگان و تاتاروس تبعید کردند و هکاتونخیره‌ها را به نگهبانی آن‌ها در تاتاروس گماشتند. اطلس محکوم شد که وزن آسمان‌ها را بر شانه‌هایش تحمل کند. در تقسیم قدرتی که پیش آمد، زئوس آسمان، پوسیدون دریا و پلوتون جهان مردگان را به تصرف خود درآوردند و زمین نیز قلمرو مشترک آنان شد.

خاستگاه. زئوس در ابتدا خدای اصلی ایونیها، مهاجمان هلنی یونان، بود. تجسم آسمان روشن و احتمالاً آسمان به مثابۀ نازل‌کنندۀ باران پربرکت بود؛ او حدود ۱۲۰۰پ‌م به اساطیر یونان راه یافت و دیری نگذشت که به صورت اصلی‌ترین خدای زمین و جهان زیرین در تمدن پیشاهلنی درآمد. ازدواج او با هرا، الهۀ اعظم یونان پیشاهلنی نشانۀ وحدت مهاجمان با پیشینیانشان بود.

 

---