انیس الدوله
اَنیس الدُّوله ( ـ تهران ۱۲۷۵ش)
از زنان کاردان و نیکوکار ایران در دورۀ قاجار. دختر نورمحمد از گرجیانی بود که در زمان صفویه اجدادش از گرجستان به مازندران کوچیده بودند. پس از مرگ جیران خانم تجریشی، ناصرالدینشاه او را صیغه کرد. انیسالدوله در اندرونی، دستگاه عظیم جداگانه و مواجب معیّنی داشت. پس از مرگ مهد علیا، مادر ناصرالدینشاه، وی همسران سفرای خارجی و رجال دولت را به‌‌حضور می‌پذیرفت. به ناصرالدینشاه علاقۀ فراوان داشت و بخش قابل توجهی از اموال خود را به آستانه‌های مقدّس بخشید. به دستور وی جلد مربوط به حضرت صدیقۀ طاهره (س) از کتاب ناسخ‌التّواریخ، چاپ و توزیع رایگان شد و نیز رسالۀ عملیۀ فارسی زینةالعباد شیخ زین‌‌العابدین مازندرانی حائری، که در ۱۲۷۴ش در کلکته چاپ شده بود، در تهران به‌چاپ رسید. انیسالدوله در تهران درگذشت، پیکرش را به نجف اشرف منتقل کردند و در مقبرۀ زنان ناصرالدین شاه در ایوان صحن امیرمؤمنان (ع) به‌خاک سپردند.