استعمال دخانیات
استعمال دخانیات (smoking)
(یا: سیگار کشیدن) استنشاق دود ناشی از اشتعال موادی سوختنی همچون توتون و تنباکو[۱] به طرق و وسایل گوناگون. سیگار کشیدن به‌تدریج به عادت بدل می‌شود و برای سلامتی زیان‌آور است، زیرا که در دخانیات، مواد سمی، ازجمله مونوکسید کربن، وجود دارد. نیکوتین[۲] موجود در دخانیات اعتیادآور است (اعتیاد[۳]). در 1950م ثابت شد که استعمال دخانیات با سرطان ریه رابطۀ مستقیم دارد و از علل بیماری‌های تنفسی و سکتۀ قلبی نیز به‌شمار می‌رود. امروزه، در مغرب‌زمین استعمال دخانیات در مکان‌های عمومی ممنوع است زیرا حتی استنشاق دود سیگار دیگران نیز زیان‌آور است. برخی از مخدرهای غیرقانونی، چون کراک[۴] و تریاک[۵]، نیز از راه استنشاق دود مصرف می‌شوند. مونوکسید کربن موجود در دود سیگار و غیره پس از ترکیب با هموگلوبین خونِ افراد موجب کاهش مقدار اکسیژن در خون می‌شود. این امر در دراز مدت می‌تواند به مرگ یاخته‌های دست و پای انسان بینجامد و چه‌بسا منجر به قطع‌کردنِ اجباری آن‌ها شود. امروزه آشکار شده که سیگاری‌ها برای ابتلا به همۀ انواع سرطان[۶]ها مستعدتر از سایر افرادند. ابتلا به انواع بیماری‌های تنفسی و گردش خون نیز در آنان شایع‌تر است. برونشیت[۷] و آمفیزم[۸] نیز از بیماری‌های رایج در افرادی است که مدتی طولانی سیگار می‌کشند. سیگاری‌ها در معرض از کارافتادگیِ شریان[۹]هایشان نیز قرار دارند؛ این امر به بیماری اکلیلی[۱۰] و افزایش احتمال حملۀ قلبی منجر می‌شود. کارخانه‌های سیگارسازی در تلاش‌اند که موادِ زیان‌آورِ سیگار، از قبیل قطران[۱۱] و نیکوتین، را کاهش دهند و تنباکوی ملایم‌تری در سیگار به‌کار برند. دولت‌ها نیز تبلیغات وسیعی بر ضد استعمال دخانیات به راه انداخته‌اند. تحقیقات در انگلستان و استرالیا (1991م) نشان داده‌اند که استنشاق دود سیگار دیگران نیز ممکن است به سرطان ریه بینجامد. سیگار دست‌کم حاوی 40 مادۀ سرطان‌زای شناخته شده است. تحقیقات در امریکا (1994م) نشان داد که یکی از عوامل سرطان‌زا، که فقط در محصولات تنباکو یافت می‌شود، پس از 90 دقیقه که افراد یک اتاق در معرض دود سیگار قرار گیرند در ادرارشان قابل مشاهده است. احتمال ابتلای کودکانی که والدین سیگاری دارند به آسم[۱۲] و بیماری‌های عفونی تنفسی پیش از سایر کودکان است. بنابر تحقیقی در انگلستان (1996م) در خانواده‌های سیگاری، که فرزندان سرطانی داشته‌اند، به احتمال زیاد پدر خانواده به‌شدت به استعمال دخانیات معتاد بوده است. به نظر می‌رسد که سیگارکشیدن مادران تأثیر اندکی در این امر داشته باشد؛ به‌موجب پژوهش‌های انجا‌م‌‌یافته ابتلای این کودکان به سرطان نه به‌سبب استنشاق دود سیگار والدین، بلکه ناشی از تغییراتی بوده که در منی‌دانه (اسپرم) پدران سیگاری ایجاد می‌شود. شواهد عملی در خصوصِ اعتیادآوری نیکوتین نشان می‌دهند که با مصرف دخانیات مادّۀ شیمیایی دوپامین[۱۳] در بدن تولید می‌شود و احساس مسرت پس از مصرف دخانیات، همچون سایر مخدر[۱۴]ها، ناشی از همین امر است. ادارۀ مواد غذایی و دارویی امریکا[۱۵] در 1996م اعتیادآوری دخانیات را رسماً تأیید کرد.