سید محمد باقر درچه ای
سید محمدباقر درچهای (1264- 1342ق)
(نیز با نام: سید محمدباقر درچهای اصفهانی) فقیه، مجتهد، عالم و محقق ایرانی، فرزند آقا سید مرتضی (متوفی ۱۲۸۸ق). پدرش فرزند سید احمد بن سید مرتضی بود و از اعقاب سید محمد میرلوحی سبزواری، از شاگردان میرداماد و شیخ بهایی در عصر صفویه، بوده است. نسبِ سید محمد باقر درچهای با سی و یک واسطه به امام هفتم (ع) شیعیان می رسد و از اولاد «موسی الثانی» (معروف به ابی سبعه) محسوب میشود و به همین علت، او را "موسوی" لقب دادهاند.
سید محمدباقر در روستای "درچه" در نزدیکی اصفهان متولد شد. او پنجمین فرزند از خانوادۀ پرجمعیت آیت الله سید مرتضی بود. پس از گذراندن مراحلی از فقه و اصول در محضر پدرش، در ۱۳ سالگی به تحصیل در حوزۀ علمیه اصفهان روی آورد و با موفقیت مدارج علمی را طی کرد. در هفت سالگی، در همان درچه از ملا محمود مکتبدار، فراگیری قرآن را آغاز کرد و سپس کتابهای گلستان سعدی، ترسّل، نصاب و ریاضیات و دیگر علوم متداول در مکتبخانهها را آموخت. به توصیۀ ملا محمود، مدتی نیز نزد پدر خود به فراگیری ادبیات عرب و فقه پرداخت. سپس راهی حوزۀ اصفهان شد و در مدرسۀ «نیمآورد» و کنار برادر بزرگترش، سید محمد حسین، سکونت گزید. از جمله اساتید او در این دوره میتوان به میرزا ابوالمعالی کلباسی، میرزا محمدباقر موسوی خوانساری چهارسوقی و شیخ محمدباقر نجفی اشاره کرد. سپس در 1291ق به قصد ادامه تحصیل راهی حوزۀ نجف اشرف شد و 12 سال آنجا اقامت داشت و از محضر اساتید برجستۀ حوزۀ علمیه نجف بهره برد. در این دوره، او از شاگردان میرزا محمدحسن نجفی، سید حسین کوه کمری و میرزا حبیب الله رشتی بود.
در 1303ق و پس از بازگشت به ایران، مقیم اصفهان شد و به اتفاق ملا عبدالکریم گزی، در مدارسی همچون «نیمآورد» و مسجد نو بازار به تدریس فقه و اصول پرداخت. بعد از فوت سید اسماعیل صدر عاملی در کاظمین که از مراجع تقلید شیعه بود، سید محمد باقر درچهای در اصفهان و دیگر شهرهای ایران مرجعیت یافت و از مراجع تقلید شد. حاجی آقا حسین بروجردی از جمله شاگردانش بود که او نیز از مراجع تقلید بود و چند سال مقیم قم بود.
سید محمدباقر درچهای در 78 سالگی در درچه درگذشت و در بقعۀ تکیۀ کازرونی، مقابل مقبرۀ ملا عبدالکریم گزی، به خاک سپرده شد.