بلخی، محمد اسماعیل (بلخ ۱۲۹۵ـ کابل ۱۳۴۷ش)

محمداسماعیل بلخی;
زادروز	بلخ ۱۲۹۵ش;
درگذشت	کابل ۱۳۴۷ش
ملیت	افغانستانی
شغل و تخصص اصلی	دانشمند دینی
شغل و تخصص های دیگر	شاعر
سمت	راه اندازی سازمان مجتمع اسلامی، تشکیل کمیته مرکزی مجتمع اسلامی
آثار	مشعل توحید (تهران؛ ۱۳۶۳ش)؛ دیوان بلخی (جلد یکم؛ تهران)؛ التفسیر فی الکلام الاسلامیه
گروه مقاله	دین اسلام

محمد‌اسماعیل بلخی (بلخ ۱۲۹۵ـ کابل ۱۳۴۷ش)

دانشمند دینی شیعی و شاعر افغانستانی. از مردم قوم هزاره بود. در ۱۳۰۷ش همراه پدرش به مشهد رفت و نزد استادانی چون ادیب نیشابوری، حاج میرزا احمد مدرسی و شیخ عباس قمی درس خواند. در ۱۳۱۵ش به هرات رفت و سازمانی به نام «مجتمع‌ اسلامی» به ‌راه انداخت و رفته‌رفته تشکیلات آن را به شهرهای دیگر (بلخ‌، مزارشريف‌ و كابل‌) گسترش داد و با سخنرانی‌های خود به ارشاد و بیداری مردم پرداخت. در ۱۳۲۷ به کابل رفت و پنهانی به تشکیل کمیتۀ مرکزی مجتمع اسلامی پرداخت و نام آن را به «حزب ارشاد» تغییر داد. در ۱۳۲۹ به اتهام طرح براندازی حکومت دستگیر و به پانزده سال زندان محکوم شد. در ۱۳۴۳، از زندان آزاد شد و با حکومت از درِ آشتی درآمد. بلخی در ۱۳۴۶ش‌ به‌ سوريه‌، عراق و ايران‌ سفر و با مراجع‌ بزرگ‌ شيعه‌ ملاقات‌ كرد. پس‌ از بازگشت‌ به‌ كابل،‌ به‌ طرز‌ مرموزی‌ درگذشت‌. بلخی متفكری‌ آگاه‌ به‌ مسائل‌ سياسی‌ زمان‌ و از بنيانگذاران جنبش‌ اسلامی‌ـ شيعی‌ افغانستان‌ بود.

از آثار اوست: مشعل توحید (تهران، ۱۳۶۳ش) که مجموعۀ اشعار او و غالباً در موضوعات سیاسی و اجتماعی است؛ دیوان بلخی (جلد یکم، تهران، ۱۳۶۸ش)؛ التفسیر فی‌الکلام الاسلامیه.