مسجد حاج آقا علی
| مسجد حاج‌آقا علی | |
|---|---|
| نام فارسی | مسجد حاج‌آقا علی |
| کشور | ایران |
| استان | کرمان |
| نام لاتین | Haj Agha Ali Mosque |
| موقعیت | محلۀ بازار کرمان، خیابان شریعتی |
| کاربری | مسجد |
| مشخصات معماری | مجموعۀ مسجد، متشکل از سردر، دو مناره، رواق، صحن، دو محراب، دو شبستان، دو حیاط و دو ورودی |
| زمان ساخت | دورۀ قاجار |
| سازنده | حاج‌آقا علی (زعیم‌التجار رفسنجانی) |
مسجد حاج‌آقا علی (Haj Agha Ali Mosque)
(یا: مسجد چهل‌ستون کرمان) مسجدی تاریخی از دورۀ قاجار، در محلۀ بازار کرمان، خیابان شریعتی. این بنا در مجموعه‌ای شامل مسجد، کاروانسرا، آب‌انبار و بازارچه قرار دارد که بانی آن حاج‌آقا علی، مشهور به زعیم‌التجار رفسنجانی، بوده است. محمدابراهیم باستانی پاریزی وی را پیرو فرقۀ شیخیه و از مریدان حاج محمدکریم، پسر ظهیرالدوله، دانسته است. کتیبه‌ای در آب‌انبار این مجموعه، تاریخ 1299ق بر خود دارد و بر اساس کتاب جغرافیای کرمان (تألیف احمدعلی خان وزیری)، بنای مسجد در سال 1286ق به پایان رسیده است. مسجد در سال 1345ش به شمارۀ 527 در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در دهه‌های بعد توسعه داده شده است؛ از جمله الحاق شبستان وسیع در شمال آن در دهه‌های اخیر.
مشخصات بنا
اجزای اصلی این مسجد عبارتند از: سردر، دو مناره، رواق، صحن، محراب و شبستان. صحنِ مستطیل‌شکل کوچکی دارد که شبستان وسیعی در جنوب شرقی آن واقع است. پس از عبور از سردر و هشتی پشت آن که پوشش گنبدی و تزئينات كاشی معرق دارد، مستقیماً به شبستان مسجد وارد می‌شوند. مسجد به خاطر این شبستان که دارای 40 ستون (به ارتفاع 2متر و قطر 90سانتیمتر) است، به مسجد چهل‌ستون نیز شهرت دارد. مسجد دارای دو ورودی، يكی از خيابان شريعتی و ديگری از سمت بازار حاج‌آقا علی است. ورودی اخیر شامل سردری با طاق مقرنس و دو مناره در طرفین است که همۀ این بخش مزین به کاشی معرق چشمگیری است. مسجد دو حياط شمالی و جنوبی دارد. در حياط جنوبی، محراب آجری ساده ساخته‌اند و شبستان چهل‌ستون مسجد نیز محرابی با تزئين مقرنس و كاشيكاری خشتی دارد.