موزه
موزِه (museum)
مکان یا بنایی برای نگهداری و نمایش آثار باستانی و تاریخی، هنری، نمونه‌هایی از کارهای علمی و صنعتی، یا دیگر اشیای ارزشمند فرهنگی. در یونان باستان، معبد موز‌ها[۱] (الاهگان هنر) راموزیون یا موسیون[۲] می‌خواندند. در دورۀ رنسانس و پیش از آن، واژۀ موزه به جایی اطلاق می‌شد که در آن محققان در مورد عتیقه‌های قدیمی خود تحقیق می‌کردند. پس از انقلاب فرانسه، فکر جمع‌آوری آثار هنری ملی یا متعلق به دولت در مکانی خاص، که در معرض دید همگان نیز قرار گیرد، مطرح شد و درنتیجه موزۀ لوور[۳] در ۱۷۹۳ تأسیس شد. البته پیش از آن، موزۀ بریتانیا[۴] بنابر مصوبۀ ۱۷۵۳ پارلمان، به‌عنوان نهادی دولتی تأسیس شده بود. در ایران قانون تأسیس موزه‌ها در ۱۲۸۹ش (۱۹۱۰م) به‌تصویب رسید و اجرای آن به‌عهده وزارت معارف گذاشته شد. البته قبل آن چند موزه کوچک در ایران، ازجمله موزۀ نارنجستان در شیراز، تشکیل شده بود که قانون و آیین‌نامه مشخصی نداشتند. به‌تازگی موزه‌هایی پدید آمده‌اند که علاوه‌بر کارهای پژوهشی و نگهداری آثار ارزشمند هنری و فرهنگی، جاذبه‌های دیگری نیز برای بازدیدکنندگان عمومی ایجاد کنند. بنابر تحقیقی که در ۱۹۹۲ در ۱۰۰ موزه و نهاد مشابه در سراسر جهان صورت گرفت، معلوم شد که حدود ۲.۵ میلیارد نمونۀ زیست‌شناختی در مجموعه‌های عمومی نگهداری می‌شوند که یک‌سوم از آن‌ها در وضعیت بسیار نامناسبی قرار دارند. هر سال ۳۰میلیون از این نمونه‌ها به‌سبب شرایط نامناسب نگهداری ازبین می‌روند.
| ردیف | نام موزه | سال تأسیس | محل موزه |
|---|---|---|---|
| 1 | كتابخانه و موزة ملی ملك | 1376 | تهران |
| 2 | آبگینه و سفالینه‌های ایران | 1355 | تهران |
| 3 | موزة آذربایجان | 1306ـ1307 | تبریز |
| 4 | موزة آستان قدس رضوی | 1334 | مشهد |
| 5 | آستانه حضرت معصومه (س) | 1304 | قم |
| 6 | موزة ارامنه | 1664م | جلفای اصفهان |
| 7 | موزة ایرانشهر | سیستان و بلوچستان | |
| 8 | موزة پارس | 1315 | شیراز |
| 9 | موزة پست | 1333 | تهران |
| 10 | موزة تاریخ | 1365 | تهران |
| 11 | موزة تاریخ طبیعی | 1360 | تهران |
| 12 | جانبازان انقلاب اسلامی | 1363 | تهران |
| 13 | موزة جواهرات ملی ایران | 1339 | تهران |
| 14 | طبیعت و حیات‌وحش ایران | 1372 | تهران |
| 15 | موزة رضا عباسی | 1356 | تهران |
| 16 | موزة سكه | 1341 | تهران |
| 17 | موزة شوش | 1345 | شوش |
| 18 | موزة شهدای تهران | 1359 | تهران |
| 19 | موزة عبرت ایران | 1357 | تهران |
| 20 | موزة فرش ایران | 1355 | تهران |
| 21 | موزة گنجینه قرآن و نفایس | 1364 | مشهد |
| 22 | موزة مردم‌شناسی | 1314 | تهران |
| 23 | موزة ملی ایران | 1295 | تهران |
| 24 | موزة نظامی | 1362 | تهران |
| 25 | موزة هنرهای زیبا | 1359 | تهران |
| 26 | موزه سینمای ایران | 1377 | تهران |
| 27 | موزه شهرستان زابل | 1375 | زابل |
| 28 | سرای چهره‌های ماندگار | 1386 | تهران |
| 29 | موزه هنرهای تزیینی ایران | 1338 | تهران |
| 30 | موزه هنرهای معاصر | 1356 | تهران |
| 31 | موزه هنرهای ملی ایران | 1309 | تهران |
| ردیف | نام موزه | سال تأسیس | محل موزه |
|---|---|---|---|
| 1 | آلته پیناكوتك | اوایل قرن 19 | مونیخ |
| 2 | پرادو (موزة نقاشی سلطنتی) | 1818 | مادرید |
| 3 | توپكاپی | 1924 | استانبول |
| 4 | موزة اِرمیتاژ | 1852 | سنت‌پترزبورگ |
| 5 | موزة اورسه | 1896 | پاریس |
| 6 | موزة اوفیتسی | 1765 | فلورانس |
| 7 | موزة تئاتر | 1987 | لندن |
| 8 | موزة تاریخ طبیعی | 1856 | لندن |
| 9 | موزة تاریخ هنر | 1891 | وین |
| 10 | موزة دورسه | 1986 | پاریس |
| 11 | موزة بریتانیا | 1753 | لندن |
| 12 | موزة علم بریتانیا | 1853 | لندن |
| 13 | موزة قاهره | 1858 | قاهره |
| 14 | موزة گوگنهایم | 1939 | نیویورك |
| 15 | موزة گیمه | 1885 | پاریس |
| 16 | موزة لوور | 1793 | پاریس |
| 17 | موزة مادام توسو | 1928 | لندن |
| 18 | موزة ملی هلند | 1808 | آمستردام |
| 19 | موزة ویكتوریا و آلبرت | 1852 | لندن |
| 20 | موزة هنر مدرن | 1929 | نیویورك |
| 21 | موزة هنری فیلادلفیا | 1875 | فیلادلفیا |
| 22 | موزة هنری متروپولیتن | 1870 | نیویورك |
| 23 | موزة اَشمولی | 1683 | آكسفورد |
| 24 | نگارخانة پیتی | قرن 17 | فلورانس |
| 25 | نگارخانة تیت | 1897 | لندن |
| 26 | نگارخانة گِتی | 1953 | كالیفرنیا |
| 27 | نگارخانة ملی تك‌چهره | 1856 | لندن |
| 28 | نگارخانة ملی لندن | 1824 | لندن |