میمه و وزوان، شهرستان
میمه و وزوان، شهرستان (County) Meymeh and Vazvan
واقع در مناطق مرکزی ایران و غرب شمالی استان اصفهان، با مرکزیت اداری شهر میمه. از مناطق کهن ایران است که سابقۀ برخی آبادی‌های آن به سده‌های اولیۀ اسلامی و سابقۀ سکونت جوامع روستایی در آن به سده‌های پیش از اسلام می‌رسد. به گفتۀ یاقوت حموی در معجم‌البلدان میمه پیش از مغول ولایتی از اصفهان شمرده می‌شده و آبادی‌های فراوان داشته است. به نظر می‌رسد که این محدوده تا دورۀ معاصر از توابع رستاق یا ناحیۀ برخوار بوده است. در تقسیمات کشوری دورۀ پهلوی میمه (مشتمل بر دهستانهای مرکزی و جوشقان، با آبادی‌هایی چون وزوان و میمه) بخشی با مرکزیت اداری قصبۀ میمه در شهرستان کاشان بوده است. شهرستان «برخوار و میمه» در سال 1369ش به مرکزیت شاهین‌شهر، از ادغام دو بخش برخوار و میمه ایجاد شد. این شهرستان در اواخر سال ۱۳۸۶ش به دو شهرستان «برخوار» و «شاهین‌شهر و میمه» تقسیم شد. شهرستان شاهین‌شهر و میمه مجدداً بنابر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخ ۲۷ تیر ۱۴۰۳ش، با جدا شدن بخش میمه و ارتقای آن به شهرستان میمه و وزوان، به شهرستان شاهین‌شهر تغییر پیدا کرد.
شهرستان میمه و وزوان متشکل است از دو بخش، چهار دهستان (با بیش از 20 روستای مسکونی) و سه شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستانهای ازان[۱] و ونداده[۲]، و شهرهای میمه و وزوان به مرکزیت شهر وزوان)، و بخش لایبید[۳] (مشتمل بر دهستانهای موته[۴] و زرکان[۵]، به مرکزیت شهر لایبید). آبادی‌های وزوان و لایبید به ترتیب در سال‌های 1345 و 1386ش به شهر تبدیل شده‌اند. از آنجا که این شهرستان پس از سرشماری سراسری سال 1395ش تأسیس شده، براساس جمعیت بخش میمه در سرشماری مذکور، جمعیت آن حدود 23,000نفر برآورد می‌شود، که از این مقدار نزدیک به 60درصد شهرنشین و باقی ساکن نقاط روستایی‌اند. شهرستان میمه و وزوان در شرق و شمال شرقی با شهرستان نطنز، در شمال با شهرستان کاشان، در شمال غربی با استان مرکزی (شهرستان‌های دلیجان و محلات)، در غرب با شهرستان گلپایگان، در جنوب غربی با شهرستان نجف‌آباد، و در جنوب با شهرستان شاهین‌شهر محدود شده است.
اقلیم این شهرستان به دلیل ارتفاع زیاد بیشتر اراضی آن از سطح دریا معتدلِ مایل به سرد و از لحاظ بارندگی جزو مناطق خشک است. رشته‌کوه‌‌های کرکس، با ارتفاع بیش از ۳هزار متر، شمال و شمال شرقی آن را فراگرفته‌اند و بخش‌های دیگر آن را دشتی نسبتاً هموار تشکیل داده است که کوه‌های پراکنده‌ای با ارتفاع متوسط ۲هزار متر در اطراف آن دیده می‌شوند. خشک‌رودهایی مانند رود جوشقان، رودسُه، محمودآباد، و دستکن، که غالباً از کوه‌های کرکس سرچشمه می‌گیرند، شبکه‌های آبی این شهرستان را تشکیل می‌دهند؛ با این‌حال بیشتر آب کشاورزی شهرستان از طریق قنات‌های گاه خیلی کهن و چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق تأمین می‌شود. مردم شهرستان شیعۀ دوازده‌امامی‌اند و عموماً به گویشی محلی که بازماندۀ زبان پارسی پهلوی‌ست سخن می‌گویند. اقتصاد مردم شهرستان برپایۀ مشاغل مربوط به صنعت و معدن، کشاورزی و دامداری و مشاغل خدماتی استوار است. شهرستان میمه و وزوان چند شهرک و ناحیه و مجتمع صنعتی، و معادن فعال طلا و سنگ‌های مرمریت و تراورتن دارد. محصولات و تولیدات مهم آن گندم، جو، پنبه، یونجه، تره‌بار، انگور، میوه‌های جالیزی و صیفی‌جات و قالی دستبافِ مرغوب است.