اصفهان، استان
| اصفهان، استان | |
|---|---|
| کشور | ایران |
| جمعیت | ۴,۵۵۹,۲۵۶ نفر جمعیت (۱۳۸۵ش) |
| موقعیت | جنوب استان‌های مرکزی، قم، و سمنان ، غرب و شمال غربی یزد، شمال فارس، شمال شرقی کهگیلویه و بویراحمد، و شرق چهارمحال و بختیاری و لرستان |
| مرکز | اصفهان |
| تعداد شهرستان‌ها | ۲۰ |
| تعداد بخش ها | ۴۴ |
| شهرهای مهم | کاشان، اردستان، شهرضا، سمیرم، فریدن، گلپایگان، زرین‌شهر یا لنجان، مبارکه، نایین، نجف‌آباد، و نطنز |
| کوه‌های استان | شاهانکوه (۴,۰۴۰ متر)، دالان (۳,۹۱۵ متر)، کرکس (۳,۸۹۵ متر)، اردهال (۳,۴۶۳ متر)، و مارشنان (۳,۳۳۰ متر) |
| رودهای استان | زاینده‌رود |
| میانگین بارندگی سالیانه | حدود ۲۵۰ میلی‌لیتر |
| اقلیم | نواحی مرکزی و دشت‌های شرقی تا اندازه‌ای معتدل و مایل به گرم و خشک - نواحی مرکزی و کوه‌های کرکس نسبتاً معتدل و تا اندازه‌ای خشک - در ارتفاعات غربی معتدلِ مایل به سرد و تا اندازه‌ای مرطوب |
| تولیدات و صنایع مهم | فرآورده‌های کشاورزی: گندم و جو، صیفی‌جات، حبوبات، دانه‌های روغنی، برنج و ذرت، چغندرقند، انواع میوه، انگور، انار، پسته، بادام - فرآورده‌های دامی: لبنیات، گوشت قرمز، مرغ، و ماهی - فعالیت‌های صنعتی: ذوب آهن و فولاد، ماشین‌سازی، الکترونیک و اپتیک، هلیکوپترسازی، هواپیماسازی، سیمان، پالایشگاه نفت، پتروشیمی، تحقیقات هسته‌ای، سرامیک و کاشی، مصالح ساختمانی، نساجی، تولید وسایل خانگی، قطعات اتومبیل، نیروگاه‌های آبی و حرارتی - صنایع دستی: زرگری، نقره‌سازی، میناکاری، و خاتم‌کاری، فرش و موکت - منابع زیرزمینی: سرب، روی، منگنز، طلا، مس، گچ، زغال سنگ و سنگ‌های تزیینی و ساختمانی، گل سفید، و خاک نسوز |
اِصفهان، استان
واقع در مرکز ایران. بین استان‌های مرکزی، قم، و سمنان در شمال؛ یزد در شرق و جنوب شرقی؛ فارس در جنوب؛ کهگیلویه و بویراحمد در جنوب غربی؛ و چهارمحال و بختیاری و لرستان در غرب قرار دارد. اراضی این استان در نواحی شمالی، غربی، و مرکزی کوهستانی است و نواحی شرقی و شمال شرقی آن را دشت‌های پهناوری تشکیل داده‌اند، که به دشت کویر منتهی می‌شوند. کوه‌های کرکس و مارشنان، که جزو رشته‌کوه‌های مرکزی ایران به‌شمار می‌روند، در شمال و بخش‌هایی از گرانکوهِ زاگرس نواحی غربی این استان را فراگرفته‌اند. شاهانکوه با ارتفاع ۴,۰۴۰ متر، واقع در غرب استان، مرتفع‌ترین کوه این استان است. کوه‌های دالان (۳,۹۱۵ متر)، کرکس (۳,۸۹۵ متر)، اردهال (۳,۴۶۳ متر)، و مارشنان (۳,۳۳۰ متر) نیز جزو نقاط مرتفع آن محسوب می‌شوند. باتلاق گاوخونی، در مرز استان یزد، و زاینده‌رود مهم‌ترین عارضه‌های آبی این سرزمین را تشکیل می‌دهند. دریاچۀ سد زاینده‌رود و کوهستان‌های مرتفع غربی از چشم‌اندازهای زیبای این استان به‌شمار می‌آیند. اقلیم آن در نواحی مرکزی و دشت‌های شرقی تا اندازه‌ای معتدل و مایل به گرم و خشک و در نواحی مرکزی و کوه‌های کرکس نسبتاً معتدل و تا اندازه‌ای خشک و در ارتفاعات غربی معتدلِ مایل به سرد و تا اندازه‌ای مرطوب است. میانگین بارندگی سالیانۀ این استان حدود ۲۵۰ میلی‌لیتر است.
استان اصفهان با ۴,۵۵۹,۲۵۶ نفر جمعیت (۱۳۸۵) از بیست شهرستان و ۴۴ بخش با مرکزیت اداری شهر اصفهان تشکیل شده است و دیگر شهرهای مهم آن عبارت‌اند از کاشان، اردستان، شهرضا، سمیرم، فریدن، گلپایگان، زرین‌شهر یا لنجان، مبارکه، نایین، نجف‌آباد، و نطنز. این استان از صنعتی‌ترین نواحی ایران است. وجود کارخانه‌هایی چون ذوب آهن و فولاد، ماشین‌سازی، الکترونیک و اپتیک، هلیکوپترسازی، هواپیماسازی، سیمان، پالایشگاه نفت، پتروشیمی، تحقیقات هسته‌ای، کارگاه‌های فرش و موکت، سرامیک و کاشی، مصالح ساختمانی، نساجی، تولید وسایل خانگی، قطعات اتومبیل، نیروگاه‌های آبی و حرارتی، صنایع دستی ـ به‌ویژه در زمینه‌های زرگری، نقره‌سازی، میناکاری، و خاتم‌کاری ـ و نیز شیرینی‌سازی و توریسم بیانگر موقعیت ممتاز این استان است. اصفهان ازنظر کشاورزی نیز در مقام شامخی قرار دارد و فرآورده‌های کشاورزی آن عبارت‌اند از گندم و جو، صیفی‌جات، حبوبات، دانه‌های روغنی، برنج و ذرت، چغندرقند، انواع میوه، انگور، انار، پسته، بادام. از فرآورده‌های دامی آن است: لبنیات، گوشت قرمز، مرغ، و ماهی. اصفهان ازنظر منابع زیرزمینی نیز تا حدی غنی است و مهم‌ترین کانی‌های آن عبارت‌اند از سرب، روی، منگنز، طلا، مس، گچ، زغال سنگ و سنگ‌های تزیینی و ساختمانی، گل سفید، و خاک نسوز.
مطابق با تقسیمات کشوری آبان ۱۳۱۶، اصفهان و یزد توأمان استان دهم را تشکیل می‌دادند. در تقسیمات کشوری ۱۳۵۵ یزد از اصفهان جدا شد و به استانی مستقل تبدیل شد.