نمایش مبدأ برای رمانتیسم (هنر و ادبیات)


رمانتیسم (هنر و ادبیات)(romanticism)<br/> [[File:22119200.jpg|thumb|سرگردان بر بالاي درياي مه، اثر کاسپار داويد فريدريش]]در ادبیات و هنرهای بصری<ref>visual arts</ref>، سبکی که بر تخیّل، عواطف، و خلاقیت پدیدآورندۀ اثر تأکید دارد. به‌طور اخص به فرهنگ اروپایی اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ در مقابل کلاسی‌سیسم<ref> classicism</ref> قرن ۱۸ اطلاق می‌شود. رمانتیسم با الهام از آرای ژان ژاک روسو<ref> Jean Jacques Rousseau</ref>، و دگرگونی‌های اجتماعی، و انقلاب‌های زمان (در امریکا و فرانسه) به‌منزلۀ واکنشی دربرابر ارزش‌های قرن ۱۸ شکل گرفت. رمانتیسم احساس و کشف‌وشهود را بر عقل و منطق، و اهمیت فرد را بر سازگاری اجتماعی، و اکتشاف روح وحشی انسان و طبیعت وحشی را بر خویشتن‌داری کلاسیک رجحان داد. مضامین اصلی هنر و ادبیات رمانتیک عبارت‌اند از ستایش مناظر رؤیایی؛ دلتنگی برای گذشته، به‌ویژه دورۀ گوتیک<ref> Gothic</ref>؛ دلبستگی به بدویت<ref> primitive</ref>، ازجمله سنّت‌های عامیانه<ref> folk traditions</ref>؛ پرستش قهرمان، اغلب هنرمند یا فرد انقلابی؛ شور رمانتیک؛ گرایش به عرفان؛ و شیفتگی به مرگ. ازجمله نویسندگان رمانتیک عبارت‌اند از نووالیس<ref> Novalis</ref>، کلمنس برِنتانو<ref> Clemens Brentano</ref>، یوزف آیشندورف<ref> Joseph Eichendorff</ref>، و یوهان تیک<ref> Johann Tieck</ref> در آلمان که ادامه‌دهندۀ جنبش ''اشتورم اوند درانگ''<ref> ''Sturm und Drang''</ref> (توفان و فشار) بودند؛ ویلیام وردزورت<ref> William Wordsworth</ref>، ساموئل تیلور کولریج<ref> Samuel Taylor Coleridge</ref>، پِرسی بیش شِلی<ref> Percy Bysshe Shelley</ref>، لرد بایرون<ref> Lord Byron</ref>، و والتر اسکات<ref> Walter Scott</ref> در انگلستان؛ و ویکتور هوگو<ref> Victor Hugo</ref>، آلفونس دو لامارتین<ref> Alfonse de Lamartine</ref>، ژرژ ساند<ref> George Sand </ref>، و اَلکساندر دومای پدر<ref>Alexandre Dumas</ref> در فرانسه. آثار نویسندگان امریکایی ادگار آلن پو<ref> père Edgar Allan Poe</ref>، هرمان ملویل<ref> Herman Melville</ref>، هنری وادزورت لانگفلو<ref> Henry Wadsworth Longfellow </ref>، و والت ویتمن<ref>Walt Whitman </ref> نیز از رمانتیسم تأثیر دارند. در نقاشی، کاسپار داوید فریدریش<ref>Caspar David Friedrich</ref> در آلمان، و ترنر<ref> Turner </ref> در انگلستان برجسته‌ترین منظره‌پردازان سنّت رمانتیک‌اند و در آثار هنری فیوزلی<ref>Henry Fuseli </ref> و ویلیام بلیک<ref>William Blake </ref>، گرایشی عارفانه و رؤیاپردازانه مشهود است. نقاش فرانسوی اوژن دولاکروا<ref>Eugène Delacroix </ref>، اغلب سرآمد نقاشان رمانتیک، و تئودور ژریکو<ref>Théodore Géricault</ref> از دیگر نقاشان این شیوه برشمرده می‌شوند. رمانتیسم در ادبیات از دوران اوگوستی<ref> Augustan era</ref> جوانه زد، و قدمت آن به ۱۷۲۶ بازمی‌گردد (زمانی که جیمز تامسون<ref> James Thomson</ref> نگارش «فصول<ref> The Seasons</ref>» ۱۷۲۶ـ۱۷۳۰ را آغاز کرد). رمانتیسم در هر دو حوزۀ ادب و هنر، واکنشی بود دربرابر محدودیت‌های کلاسیک در سبک و مضمون. با سپری‌شدن قرن ۱۸، کلاسی‌سیسم بیش‌ازپیش در بیان معضلات روزافزون جامعه عاجز ماند. انقلاب صنعتی<ref> Industrial Revolution</ref> رفته‌رفته شیوه‌های سنّتی زندگی را، به‌ویژه در روستا دگرگون می‌ساخت، و فقر و استثمار در شهرهای کوچک و بزرگ بیداد می‌کرد. واکنشی هم در مقابل دین‌باوری عمومی شکل گرفت که احتمالاً نتیجۀ کار علمی بود. در این بستر، رمانتیسم تصویرهای آرمانی، و اغلب هراس‌انگیز، را جانشین یقین‌های دست‌وپابستۀ کلاسیک کرد. آشوب طبیعت، به تمثیلی از عواطف و تجربه‌های انسان بدل شد. مباحث مهم از این قرار بودند که انسان نه از منطق، که از احساس و الهام خود فرمان می‌بَرد، و فرد مهم‌تر از اجتماعی است که در آن زندگی می‌کند.'''شعر'''. در عمل، مخالفتِ با صنعتی‌شدن و از نو توجه‌کردن به فرد در دل طبیعت، پیامدهایی داشت که گسترۀ آن از کفّ نفس ویلیام وردزورت، شاعر انگلیسی، و استفادۀ وسیع تامس دو کوئینسی<ref> Thomas De Quincey </ref> و لرد بایرون، نویسندگان انگلیسی، از مواد مخدر، تا کشف‌وشهود فکری و روحانی ویلیام بلیک، شاعر و نقاش انگلیسی، را دربر می‌گرفت. وردزورت در «پیش‌درآمد<ref>''The Prelude''</ref>» (که در ۱۸۵۰ پس از مرگ او انتشار یافت)، تفاوت دوران کودکی خود در روستایی بِکر را با دگرگونی‌های بعد از آن نشان می‌دهد، و طبیعت را همچون نیرویی الهی به‌تصویر می‌کشد. کولریج در بسیاری از آثارش نیروی شفابخش زیبایی طبیعی را دستمایه می‌گیرد. در نگاه کلی شعر پرقدرت‌ترین واسطۀ بیانی در نزد ادیبان رمانتیک بود، و ''چکامه‌های غنایی''<ref> ''Lyrical Ballads''</ref> (۱۷۹۸) را می‌توان پرنفوذترین اثر رمانتیک دانست، که حاصل همکاری وردزورت و کولریج بود. مضمون مرگ، چه در خیال و چه در واقعیت، از دیگر مضامین مهم است. جان کیتس<ref> John Keats</ref>، شاعر انگلیسی، در «قصیدۀ پاییز<ref> ''Ode to Autumn''</ref>» (۱۸۱۹) که آن را دو سال پیش از مرگ زودهنگامش سرود، به مرگ نگاهی مثبت دارد. شایع‌تر از این رویکرد، تصوّر مرگ به‌مثابه موجودی هولناک است برای کسانی که دل به دنیا و لذات آن می‌بندند. افراط و تفریط ادبی که درپی رهایی ناگهانی از قید محدودیت‌های قرن ۱۸ حاصل شده بود، به‌خوبی در دهن‌کجی آشکار رمانتیسم به اعتقادات و اخلاقیات مسیحی نمایان ‌گردید. شلی در شعر بلند «پرومتئوس از بند رسته<ref> Prometheus Unbound</ref>» (۱۸۲۰) خداوند را نه نگهدار انسان، بلکه دشمن او خواند. بایرون را با شعر بلند «دون ژوان<ref> ''Don Juan''</ref>» (۱۸۱۹ـ۱۸۲۴)، اغلب خالق «ضدقهرمان<ref> anti-hero</ref>» می‌شناسند (شخصیت تبهکار و ویرانگری که بااین‌حال خواننده را مفتون خود می‌کند). نوع دیگر ضدقهرمان فردی است که بی‌اعتنا به صلاح جامعه، از پی امیال خویش می‌رود؛ نمونۀ آن را در «منظومۀ دریانورد کهنسال<ref> ''Rime of the Ancient Mariner''</ref>» (۱۷۹۷ـ۱۷۹۸) از کولریج می‌یابیم: دریانورد با کشتن بی‌دلیل مرغی دریایی خود و همکارانش را گرفتار نفرین می‌کند و شعر با سرگردانی او در جهان پایان می‌یابد. نفی دنیای جدید، گرایش به داستان‌های تاریخی، به‌ویژه قرون وسطا<ref> medieval </ref>یی، را درپی داشت. ''آیوانهو''<ref>''Ivanhoe''</ref> (۱۸۱۹) و آثار دیگر سِر والتر اسکات، نویسندۀ اسکاتلندی، نمونه‌هایی از این دست‌اند. گرایش قرون وسطایی در قرن ۱۹ و خاصّه در میان نقاشان پیشا‌رافائلی<ref> Pre-Raphaelite </ref> تداوم یافت. استمرارِ تمایل خوانندگان به رمان گوتیک، به تلفیق بسیاری از عناصر رمانتیک، همچون مناظر وحشی و هراس‌انگیز با انسان‌های کوچک‌مانده در سایۀ آن‌ها، انجامید. رمان‌هایی همچون ''فرانکنشتاین''<ref>''Frankenstein''</ref> (۱۸۱۸) از مری شلی<ref> Mery Shelley

</ref>، نویسندۀ انگلیسی، از رشد سوءظن به آزمایش‌های علمی در مقابل روش «طبیعی» زندگی نشان دارند.

&nbsp;

----

[[Category:ادبیات عمومی]] [[Category:اصطلاحات، مفاهیم، تاریخ عمومی]] [[Category:هنر]] [[Category:مکاتب، جریان ها و نظریه ها]]