شوط، شهرستان
شوط، شهرستان (County) Showt
واقع در شمال غربی ایران و مناطق شمالی استان آذربایجان غربی، به مرکزیت اداری شهر شوط. راجع به وجه تسمیۀ آن نظر دقیق و مستندی نیست. در نخستین تقسیمات کشوری معاصر شوط‌آباد دهی از دهستان چایباسار بخش پلدشت شهرستان ماکو بوده است. در سال 1338ش این آبادی به شهر ارتقاء یافت و نامش به شاه‌آباد تغییر داده شد. در تقسیمات 1355ش بخش پلدشت متشکل از سه دهستان (از جمله دهستان شوط) به مرکزیت شهر شاه‌آباد بود. در سال‌های پس از انقلاب چندی نام شاه‌آباد به اسلام‌آباد تغییر یافت و با تشکیل بخش شوط در 1368ش، شهر شوط از بخش پلدشت جدا شد. و بالاخره بخش شوط در سال 1387ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت، به تاریخ 26 آذر 1386ش، با انتزاع از شهرستان ماکو به شهرستان ارتقاء یافت. در این تاریخ شهرستان‌های پلدشت و چایپاره نیز با انتزاع بخش‌هایی از شهرستان ماکو تشکیل شدند.
شهرستان زارچ متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با حدود 70 روستای مسکونی) و 3 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستانهای یولاگلدی[۱] و قره‌قویون شمالی[۲]، و شهرهای شوط و یولاگلدی[۳] به مرکزیت شهر شوط)، و بخش قره‌قویون (مشتمل بر دهستانهای قره‌قویون جنوبی و چشمه‌سرا، به مرکزیت شهر مرگنلر[۴]). در جلسۀ تصویب ایجاد شهرستان شوط با تجمیع روستاهای مرگن عزیزآباد، مرگن وسط، مرگن قدیم و مرگن اسماعیل‌کندی[۵] روستای واحدی به نام مرگنلر ایجاد گردید و این روستا در سال 1390ش به شهر ارتقاء یافت. همچنین در سال 1396ش روستای یولاگلدی به شهر ارتقاء یافته است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش، جمعیت شهرستان شوط 55,682نفر و از این مقدار تقریباً به صورت برابر ساکن نقاط روستایی و شهری بوده‌اند. به نظر می‌رسد که در سال‌های اخیر، با توجه به ایجاد شهر یولاگلدی و همچنین مهاجرت بخشی از اهالی روستاها به نقاط شهری به دلیل کم‌رونقی کشاورزی، غالب جمعیت شهرستان ساکن سه شهر آن باشند.