سرایان، شهرستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
واقع در نواحی شمال مرکزی [[خراسان جنوبی، استان|استان خراسان جنوبی]]، به مرکزیت [[سرایان، شهر|شهر سرایان]]. اگرچه این منطقه به دلیل قرار داشتن در گسترۀ [[خراسان]] بزرگ، از زمان [[اشکانیان]] جزو قلمرو آنان و سپس [[ساسانیان]] بوده، اما شواهد باستان‌شناختی چندی گواه بر استقرار جوامع انسانی در این منطقه از دوره‌های پیش از تاریخ است. در دورۀ ساسانیان و سده‌های اولیه و میانی اسلامی سرایان جزو ایالت [[قهستان، ناحیه قدیم|قهستان]] بوده. در تمام این دوره‌ها در منابع اسلامی نشانی از اسم سرایان نیست؛ اگرچه دور از ذهن نیست که به دلیل حضور پررنگ [[اسماعیلیان]] در قهستان و در اختیار گرفتن قلاع منطقه، به احتمال سرایان در سده‌های 5 و 6ق منطقه‌ای پررونق بوده. از این دوره (دورۀ حکومت [[سلجوقیان]]) محوطه‌های باستانی چندی در سرایان کشف و بررسی شده است. در دورۀ [[صفویه]] چندین کاروانسرا و آب‌انبار و بناهای دیگر در منطقۀ سرایان ساخته شده که آثار برخی از آنها هنوز برجاست. در دورۀ معاصر و با ایجاد استان خراسان، سرایان قصبه‌ای و مرکز دهستان بخش حومۀ [[فردوس، شهرستان|شهرستان فردوس]] بود. آبادی سرایان در اوایل دهۀ 1320ش به شهر ارتقاء یافت و در سال 1337ش دهستان سرایان از بخش مرکزی شهرستان فردوس (بخش حومه در آن زمان) جدا و به یک بخش مستقل با مرکزیت شهر سرایان تبدیل شد. پس از تقسیم استان خراسان به سه استان در سال ۱۳۸۴، بخش سرایان از شهرستان فردوس جدا شده، به شهرستان تبدیل شد و به استان خراسان جنوبی ملحق گردید. در اواخر سال 1387ش نام بخش مرکزی شهرستان سرایان به آیسک<ref>Ayask</ref> تغییر داده شد. | واقع در نواحی شمال مرکزی [[خراسان جنوبی، استان|استان خراسان جنوبی]]، به مرکزیت [[سرایان، شهر|شهر سرایان]]. اگرچه این منطقه به دلیل قرار داشتن در گسترۀ [[خراسان]] بزرگ، از زمان [[اشکانیان]] جزو قلمرو آنان و سپس [[ساسانیان]] بوده، اما شواهد باستان‌شناختی چندی گواه بر استقرار جوامع انسانی در این منطقه از دوره‌های پیش از تاریخ است. در دورۀ ساسانیان و سده‌های اولیه و میانی اسلامی سرایان جزو ایالت [[قهستان، ناحیه قدیم|قهستان]] بوده. در تمام این دوره‌ها در منابع اسلامی نشانی از اسم سرایان نیست؛ اگرچه دور از ذهن نیست که به دلیل حضور پررنگ [[اسماعیلیان]] در قهستان و در اختیار گرفتن قلاع منطقه، به احتمال سرایان در سده‌های 5 و 6ق منطقه‌ای پررونق بوده. از این دوره (دورۀ حکومت [[سلجوقیان]]) محوطه‌های باستانی چندی در سرایان کشف و بررسی شده است. در دورۀ [[صفویه]] چندین کاروانسرا و آب‌انبار و بناهای دیگر در منطقۀ سرایان ساخته شده که آثار برخی از آنها هنوز برجاست. در دورۀ معاصر و با ایجاد استان خراسان، سرایان قصبه‌ای و مرکز دهستان بخش حومۀ [[فردوس، شهرستان|شهرستان فردوس]] بود. آبادی سرایان در اوایل دهۀ 1320ش به شهر ارتقاء یافت و در سال 1337ش دهستان سرایان از بخش مرکزی شهرستان فردوس (بخش حومه در آن زمان) جدا و به یک بخش مستقل با مرکزیت شهر سرایان تبدیل شد. پس از تقسیم استان خراسان به سه استان در سال ۱۳۸۴، بخش سرایان از شهرستان فردوس جدا شده، به شهرستان تبدیل شد و به استان خراسان جنوبی ملحق گردید. در اواخر سال 1387ش نام بخش مرکزی شهرستان سرایان به آیسک<ref>Ayask</ref> تغییر داده شد. | ||
شهرستان سرایان متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با حدود 70 روستای مسکونی) و 3 شهر: بخش آیسک (مشتمل بر دهستانهای آیسک و مصعبی<ref>Masabi</ref>، و شهرهای سرایان و آیسک به مرکزیت شهر آیسک)، و بخش سه‌قلعه (مشتمل بر دهستانهای سه‌قلعه و دوکوهه، به مرکزیت شهر سه‌قلعه). شهرهای آیسک و سه‌قلعه به ترتیب در سال‌های 1378 و 1381ش از وضعیت روستایی به شهر ارتقاء یافته‌اند. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش، جمعیت شهرستان سرایان 33,312نفر و از این مقدار بیش از 70درصد شهرنشین و حدود 30درصد ساکن نقاط روستایی بوده‌اند. شهرستان سرایان در غرب با [[فردوس، شهرستان|شهرستان فردوس]]، در غرب جنوبی با [[طبس، شهرستان|شهرستان طبس]]، در جنوب با [[خوسف، شهرستان|شهرستان خوسف]]، در جنوب شرقی با [[بیرجند، شهرستان|شهرستان بیرجند]]، در شرق با [[قاینات|شهرستان قائنات]]، و در شمال با [[گناباد، شهرستان|شهرستان گناباد]] (در [[خراسان رضوی، استان|استان خراسان رضوی]]) محدود شده است. | |||
---- | ---- | ||