باله (موسیقی): تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده: 12101900.jpg | بندانگشتی|باله]]<p>(از واژۀ ایتالیایی‌ بالِتّو به‌‌معنای رقص کوچک) نمایشی‌ صحنه‌ای‌ در قالب‌ رقص‌ که‌ در آن‌ موسیقی‌ نیز در تعریف‌ داستان‌ یا القای‌ یک‌ حالت‌ نقشی‌ اساسی‌ دارد. نمایشی از این دست در [[یونان باستان|یونان‌ باستان‌]] وجود داشته‌، اما بالۀ‌ غربی‌ به‌ صورت‌ امروزی آن‌ نخستین‌بار در ایتالیای‌ عصر رنسانس<ref>Renaissance</ref> به ظهور رسید، و نمایشی درباری‌ محسوب‌ می‌شد. کاترین دِ مدیچی<ref>Catherine de’ Medici</ref>، آن‌ را در قالب‌ نمایشی توأم با آواز، رقص‌، و دکلمه‌ به‌ فرانسه‌ آورد. طی‌ قرن‌ ۱۸،‌ تحوّلات مهمی‌ در این هنر صورت‌ گرفت‌ و باله‌ به‌‌تدریج‌ از اپرا جدا شد و قالب‌ هنری‌ مستقلی پیدا کرد. در قرن‌ ۲۰‌ بالۀ‌ روسی‌ تأثیری‌ اساسی‌ در سنت‌ کلاسیک‌ غرب‌ به جا گذاشت‌، و باله‌ در امریکا به سبب آثار [[بالانشین، ژرژ (۱۹۰۴ـ۱۹۸۳)|ژرژ بالانشین]]<ref>George Balanchine</ref> و تئاتر بالۀ‌ امریکایی<ref>American Ballet Theatre</ref>، و در [[انگلستان]] از طریق‌ نفوذ ماری‌ رمبرت<ref>Marie Rambert</ref> پیشرفت‌های‌ بیشتری‌ کرد. رقص‌ مدرن‌ جریان‌ جداگانه‌ای‌ است. نخستین بالۀ نمایشی مهم، را بالتازار دو بوژوایو<ref>Balthasar de Beaujoyeux</ref> ایتالیایی در ۱۵۸۱ در دربار [[فرانسه|فرانسه‌]] به اجرا درآورد و درباری‌ها‌ در آن‌ شرکت‌ کردند، و بانوان‌ درباری‌ نیز گروه رقص باله<ref>Corps de ballet</ref> را تشکیل‌ ‌دادند. در ۱۶۶۱ [[لویی چهاردهم|لوئی‌ چهاردهم‌]]، آکادمی‌ سلطنتی‌ رقص‌<ref>Académie Royale de Danse</ref> را پایه‌گذاری‌ کرد، و کلیه‌ فعالیت‌های‌ بعدی‌ باله‌ در سراسر جهان‌ از همین‌ خاستگاه‌ سرچشمه‌ گرفتند. طی‌ قرن‌ ۱۸ باله‌ عملاً در تمامی‌ شهرهای‌ مهم‌ اروپا اجرا‌ می‌شد. [[وین]]<ref>Vienna</ref> مرکز مهم‌ آن به‌ شمار می‌رفت‌. بالۀ روسی را [[دیاگیلف، سرگی پاولوویچ (۱۸۷۲ـ۱۹۲۹)|سِرگِئی‌ دیاگیلِف]]<ref>Sergei Diaghilev</ref> به‌ غرب‌ معرفی‌ کرد، که‌ در ۱۹۰۹ عازم‌ [[پاریس، شهر|پاریس‌]] شد و گروه‌ بالۀ روس<ref>Ballets Russes</ref> را پایه‌گذاری‌ کرد؛ این‌ حرکت‌ او تقریباً هم‌زمان‌ با گشت‌ هنری‌ [[دانکن، ایزادورا|ایزادورا دانکَن]]<ref>Isadora Duncan</ref>، مخالف سرسخت بالۀ‌ کلاسیک‌، انجام‌ پذیرفت‌. همکاران‌ دیاگیلِف‌ عبارت‌ بودند از [[فوکین، میخاییل (۱۸۸۰ـ۱۹۴۲)|میخائیل فوکین]]<ref>Mikhail Fokine</ref>، [[نیژینسکی، واسلاف فومیچ (۱۸۹۰ـ۱۹۵۰)|واسلاف‌ نیژینسکی]]<ref>Vaslav Nijinsky</ref>، آنا پاولووا<ref>Anna Pavlova</ref>، ژرژ بالانشین‌، و [[لیفار، سرژ|سرژ لیفار]]<ref>Serge Lifar</ref>. باله‌های‌ به‌ اجرا درآمدۀ‌ گروه‌ دیاگیلِف‌، پیش‌ از فروپاشی‌ گروه‌ به سبب مرگ‌ او در ۱۹۲۹، چنین‌اند ''پریان له سیلفید''، ''شهرزاد''<ref>''Schéhérazade''</ref>، ''پتروشکا''<ref>''Petrouchka''</ref>، ''تقدیس‌ بهار''<ref>''Les Sacre du Printemps/The Rite of Spring''</ref>، و'' عروسی''<ref>''Les Noces''</ref>. دیاگیلف‌ و فوکین‌ پیشگامان‌ ترکیبی‌ نو و هیجان‌انگیز از شگرد بی‌نقص رقصندگان‌ روسی‌ و طبیعت‌گرایی‌ جذابی‌ بودند که‌ مقبول ایزادورا دانکن‌ بود. باله‌ در [[روسیه|روسیه‌]] همچنان‌ طرفدار دارد و دو گروه‌ اصلی‌ آن‌ گروه‌ کیروف<ref>Kirov</ref> در سن‌پترزبورگ‌ و گروه‌ بلشوی<ref>Bolshoi</ref> در مسکواند. بالۀ‌ امریکایی‌ با تأسیس‌ مدرسۀ‌ بالۀ‌ امریکایی‌ بالانشین<ref>Balanchine</ref> در ۱۹۳۴ تثبیت شد‌، و نیز با تأسیس‌ گروه‌ بالۀ‌ روس‌ [[مونت کارلو|مونت‌ کارلو]]<ref>Monte Carlo</ref> توسط دو بازیل<ref>Basil</ref> و رنه‌ بلوم<ref>Réne Blum</ref> و گروه‌ بالۀ‌ روس‌ مونت‌ کارلوی‌ ماسین<ref>Massine</ref>، که‌ آن‌ هم‌ ادامه‌دهندۀ‌ سنت‌ دیاگیلف‌ برشمرده می‌شد. در ۱۹۳۹ لوسیا چِیس<ref>Lucia Chase</ref> رقصنده‌ و ریچارد پلِزنت<ref>Richard Pleasant</ref>، کارگردانِ‌ باله،‌ تئاتر بالۀ‌ امریکایی‌ را تأسیس‌ کردند. از ۱۹۴۸ گروه‌ بالۀ‌ شهر نیویورک سیتی‌، تحت‌ رهبری‌ پرنفوذ بالانشین‌، سبک‌ نئوکلاسیک<ref>neoclassic</ref> امریکایی‌ هوشمندانه‌ای‌ را پرورش‌ داد. بالۀ انگلیسی را هم ماری رَمْبرت در ۱۹۲۶ بنیاد گذاشت.</p><p>'''موسیقی‌ باله'''‌. طی‌ قرن‌های‌ ۱۶‌ و ۱۷‌ تمایز بین‌ اپرا و باله‌ همواره‌ روشن‌ و مشخص‌ نبود، چون‌ باله‌ در این‌ دوران‌ غالباً‌ با آواز، و اپرا نیز با رقص‌ همراه بودند. آهنگ‌ساز درباری‌ ژان ـ‌ باپتیست‌ لولی<ref>Jean-Baptiste Lully</ref> با حمایت‌ لوئی‌ چهاردهم‌ در فرانسه‌ تأثیر عمده‌ای‌ بر رشد و تکامل‌ باله‌ گذاشت‌. طی‌ این‌ دوران‌ رقص‌های‌ درباری‌ بسیاری‌ پدید آمدند، ازجمله‌ [[گاوت|گاوُت]]<ref>gavotte</ref>، پاسپیه<ref>Passepied</ref>، [[بوره]]<ref>bourree</ref>، و [[منویه|منوئه]]<ref>minuet</ref>. در قرن‌ ۱۹، با افزایش‌ اقبال مردم به‌ باله‌، روسیه‌ آهنگ‌سازانی‌ با شهرت‌ جهانی‌ همچون‌ [[چایکوفسکی، پیوتر ایلیچ (۱۸۴۰ـ۱۸۹۳)|پیوتر ایلیچ‌ چایکوفسکی]]<ref>Pyotr Ilyich Tchaikovsky</ref> را پروراند، که‌ ساخته‌های‌ او برای‌ باله‌ عبارت‌اند از‌ ''دریاچۀ‌ قو''<ref>''Swan Lake''</ref> (۱۸۷۶)، ''زیبای‌ خفته''<ref>''Sleeping Beauty''</ref> (۱۸۹۰)، و ''فندق‌شکن''<ref>''The Nutcracker''</ref>''‌'' (۱۸۹۲). با ظهور دورانِ‌ مدرنِ‌ باله،‌ که‌ در ۱۹۰۹ با تأسیس‌ گروه‌ بالۀ‌ روس‌ آغاز شد، طراحی‌ مبتکرانۀ رقص‌ شکل‌ جنبه‌‌های‌ دیداریِ باله‌ را دگرگون‌ ساخت‌ و ساخته‌های‌ بدیع آشیل<ref>''Achilles''</ref> اثر [[دبوسی، کلود (۱۸۶۲ـ۱۹۱۸)|کلود دبوسی]]<ref>Claude Debussy</ref>، [[راول ، موریس (۱۸۷۵ـ۱۹۳۷)|موریس‌ راول]]<ref>Maurice Ravel</ref>، و به‌ ویژه [[استراوینسکی،ایگور (۱۸۸۲ـ۱۹۷۱)|ایگور استراوینسکی]]<ref>Igor Stravinsky</ref> (مانند ''تقدیس‌ بهار''، ۱۹۱۳) نشان‌ خود را بر آهنگ‌سازان‌ بعدی‌ باله‌، و نیز‌ بر کلّ تاریخ‌ موسیقی‌ گذاشتند. با گذشت‌ سال‌هایی‌ از قرن‌ ۲۰‌، سنّت‌ تشریفاتی‌ باله‌ با نفوذ جاز، ریتم‌های‌ جاز، و رقص‌‌های مدرن‌ امریکایی درهم ریخت؛ با این موسیقی‌ آزادی‌ بیشتری‌ برای‌ بیان حرکات قائل‌ بودند.</p>