مرثیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
مرثیه <br> | مرثیه <br> | ||
[[پرونده: 38230700.jpg | بندانگشتی|مرثيه]](یا: رثاء) به اشعار یا سخنانی گفته می‌شود که در عزای از‌دست‌دادن کسی و تسلّای یاران و خویشان سروده می‌شود. اشعار رثایی ممکن است در ماتم مرگ پادشاهان، امرا، و بزرگان یا پیشوایان دینی سروده شود. در این اشعار با ذکر صفات و مناقب شخص ازدست‌رفته از مقام و منزلت وی سخن به‌میان می‌آید. نخستین نمونه‌های مرثیه در شعر فارسی که به‌دست ما رسیده، از اشعار [[رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمد (۳۳۰-۳۲۹ق)|رودکی سمرقندی]] شاعر عصر [[سامانیان|سامانی]] است. مرثیه‌هایی که رودکی در رثای ابوالحسن مرادی و [[شهید بلخی، ابوالحسن ( ـ۳۲۵ق)|شهید بلخی]] سروده، بسیار مشهور است. نخستین نمونه‌های مرثیۀ مذهبی شیعی و اولین سوگنامۀ مذهبی فارسی که به موضوع کربلا پرداخته است در ''دیوان'' کسایی دیده می‌شود. عمدۀ مرثیه‌های مذهبی در ادب فارسی اختصاص به واقعۀ عاشورا دارد و شاعران غیر شیعه نیز مرثیه‌های سوزناک و تأثیرگذاری سروده‌اند. سرودن این گونه اشعار رثایی در دورۀ [[صفویه|صفوی]] افزایش یافته است. از مشهورترین مراثی مرثیۀ [[محتشم کاشانی، علی ( ـ کاشان ۹۹۶ق)|محتشم کاشانی]] است که در قالب [[ترکیب بند|ترکیب‌بند]] سروده شده و به تقلید از این ترکیب‌بند مرثیه‌های زیادی سروده شده است که البته هیچ‌کدام توفیق ترکیب‌بند محتشم را نیافته‌اند. مرثیه‌های شخصی و خانوادگی آن دسته از مرثیه‌هایی است که شاعر در رثای فرزند یا نزدیکانش سروده است که نمونه‌های برجستۀ چنین مرثیه‌هایی در اشعار [[فردوسی طوسی، ابوالقاسم (طوس ۳۲۹ـ ۴۱۷/۴۱۱ق)|فردوسی]]، [[خاقانی شروانی|خاقانی]]، [[مسعود سعد سلمان|مسعود سعد]]، حافظ، و [[جامی، عبدالرحمان (خرجرد ۸۱۷ ـ هرات ۸۹۸ق)|جامی]] دیده می‌شود. | [[پرونده: 38230700.jpg | بندانگشتی|مرثيه]](یا: رثاء) به اشعار یا سخنانی گفته می‌شود که در عزای از‌دست‌دادن کسی و تسلّای یاران و خویشان سروده می‌شود. اشعار رثایی ممکن است در ماتم مرگ پادشاهان، امرا، و بزرگان یا پیشوایان دینی سروده شود. در این اشعار با ذکر صفات و مناقب شخص ازدست‌رفته از مقام و منزلت وی سخن به‌میان می‌آید. نخستین نمونه‌های مرثیه در شعر فارسی که به‌دست ما رسیده، از اشعار [[رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمد (۳۳۰-۳۲۹ق)|رودکی سمرقندی]] شاعر عصر [[سامانیان|سامانی]] است. مرثیه‌هایی که رودکی در رثای ابوالحسن مرادی و [[شهید بلخی، ابوالحسن ( ـ۳۲۵ق)|شهید بلخی]] سروده، بسیار مشهور است. نخستین نمونه‌های مرثیۀ مذهبی شیعی و اولین سوگنامۀ مذهبی فارسی که به موضوع کربلا پرداخته است در ''دیوان'' کسایی دیده می‌شود. عمدۀ مرثیه‌های مذهبی در ادب فارسی اختصاص به واقعۀ عاشورا دارد و شاعران غیر شیعه نیز مرثیه‌های سوزناک و تأثیرگذاری سروده‌اند. سرودن این گونه اشعار رثایی در دورۀ [[صفویه|صفوی]] افزایش یافته است. از مشهورترین مراثی مرثیۀ [[محتشم کاشانی، علی ( ـ کاشان ۹۹۶ق)|محتشم کاشانی]] است که در قالب [[ترکیب بند|ترکیب‌بند]] سروده شده و به تقلید از این ترکیب‌بند مرثیه‌های زیادی سروده شده است که البته هیچ‌کدام توفیق ترکیب‌بند محتشم را نیافته‌اند. مرثیه‌های شخصی و خانوادگی آن دسته از مرثیه‌هایی است که شاعر در رثای فرزند یا نزدیکانش سروده است که نمونه‌های برجستۀ چنین مرثیه‌هایی در اشعار [[فردوسی طوسی، ابوالقاسم (طوس ۳۲۹ـ ۴۱۷/۴۱۱ق)|فردوسی]]، [[خاقانی شروانی|خاقانی]]، [[مسعود سعد سلمان|مسعود سعد]]، [[حافظ، شمس الدین محمد ( ـ شیراز ۷۹۲/۷۹۱ق)|حافظ]]، و [[جامی، عبدالرحمان (خرجرد ۸۱۷ ـ هرات ۸۹۸ق)|جامی]] دیده می‌شود. | ||
<br><!--38230700--> | <br><!--38230700--> | ||
[[رده:ادبیات عمومی]] | [[رده:ادبیات عمومی]] | ||
[[رده:اصطلاحات، مفاهیم، تاریخ عمومی]] | [[رده:اصطلاحات، مفاهیم، تاریخ عمومی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۴:۵۹
مرثیه
(یا: رثاء) به اشعار یا سخنانی گفته می‌شود که در عزای از‌دست‌دادن کسی و تسلّای یاران و خویشان سروده می‌شود. اشعار رثایی ممکن است در ماتم مرگ پادشاهان، امرا، و بزرگان یا پیشوایان دینی سروده شود. در این اشعار با ذکر صفات و مناقب شخص ازدست‌رفته از مقام و منزلت وی سخن به‌میان می‌آید. نخستین نمونه‌های مرثیه در شعر فارسی که به‌دست ما رسیده، از اشعار رودکی سمرقندی شاعر عصر سامانی است. مرثیه‌هایی که رودکی در رثای ابوالحسن مرادی و شهید بلخی سروده، بسیار مشهور است. نخستین نمونه‌های مرثیۀ مذهبی شیعی و اولین سوگنامۀ مذهبی فارسی که به موضوع کربلا پرداخته است در دیوان کسایی دیده می‌شود. عمدۀ مرثیه‌های مذهبی در ادب فارسی اختصاص به واقعۀ عاشورا دارد و شاعران غیر شیعه نیز مرثیه‌های سوزناک و تأثیرگذاری سروده‌اند. سرودن این گونه اشعار رثایی در دورۀ صفوی افزایش یافته است. از مشهورترین مراثی مرثیۀ محتشم کاشانی است که در قالب ترکیب‌بند سروده شده و به تقلید از این ترکیب‌بند مرثیه‌های زیادی سروده شده است که البته هیچ‌کدام توفیق ترکیب‌بند محتشم را نیافته‌اند. مرثیه‌های شخصی و خانوادگی آن دسته از مرثیه‌هایی است که شاعر در رثای فرزند یا نزدیکانش سروده است که نمونه‌های برجستۀ چنین مرثیه‌هایی در اشعار فردوسی، خاقانی، مسعود سعد، حافظ، و جامی دیده می‌شود.