اعلام جرم

اِعلام جُرم

خبردادن و گزارش کتبی یا شفاهی اتفاق عمل مجرمانه به مقامات صلاحیت‌دار قانونی، مانند ضابطین دادگستری یا دادستان در حوزۀ قضایی ذیربط. به اعلام جرم، توسط خود قربانی و در مقام تظلّم و تقاضای رسیدگی و تعقیب متّهم، شکایت گویند؛ اعلام‌کننده را شاکی یا مشتکی، طرف مقابل او (متهم) را مشتکی‌عَنه و شکایت نوشته شده روی برگۀ کاغذ عادی را شکواییه یا شکایت‌نامه می‌نامند. گاه شکایت مسامحتاً در معنی اعتراض در غیر امور کیفری نیز به‌کار رفته است، مثلاً، منظور از شکایت در مادۀ ۵۴ قانون آئین دادرسی مدنی، که شکایت نسبت به قرار مدیر دفتر دادگاه، مبنی بر ردّ دادخواست به علت عدم رفع نقص، را مطرح می‌کند، اعتراض به قرار مذکور است. اعلام جرم ممکن است توسط شخص دیگری غیر از قربانی جرم نیز انجام شود، مانند شاهد وقوع جرم یا ضابطین دادگستری یا اشخاصی که از قولشان اطمینان حاصل شود. مطابق مادۀ ۶۶ و ۶۵ قانون آئین دادرسی کیفری اعلام جرم دارای جنبۀ عمومی توسط ناظر وقوع جرم، برای شروع رسیدگی مقام قضایی کافی است، و اگر خود او ناظر وقوع جرم نبوده است، به صرف اعلام او نمی‌توان شروع به تحقیق احضار متهم کرد مگر دلایلی بر صِحّت ادعّای او نیز موجود باشد. گاه به مواردی که عضو یا اعضای مجلس شورای اسلامی یا سایر مقامات دولتی، جرایمی را به کارمندان و صاحب‌منصبان دولتی نسبت دهند و شرح اتهّام را به هیئت‌رئیسۀ مجلس تسلیم نمایند تا برای رسیدگی به مقامات قضایی اعلام شود، نیز اعلام جرم گفته می‌شود.