میرزا موسی خان ناظم الاطبا

میرزا موسی‌خان ناظم‌الاطبا

میرزا موسی‌خان ناظم الاطباء (اصفهان 1247 - همان جا 1304ق)

از پزشکان معروف اصفهان، فرزند میر سیدعقیل (متوفی 1266ق). سیدعقیل به علت قتل پدرش توسط نادرشاه و ترسشان از نادرشاه، با خانواده به هند مهاجرت کرد و در آن دیار به تحصیل طب و حکمت الهی پرداخت. سپس، از هندوستان رهسپار عتبات عالیات شد. از آنجا نیز از راه کرمانشاه به همدان و از همدان برای زیارت قبر جدش عازم اصفهان شد. سیدعقیل علوی در اصفهان با معالجۀ دختر وزیر اصفهان و سپس ازدواج با او، در آن شهر ساکن شد. او عباس میرزا ولیعهد را نیز معالجه کرده است.

سیدعقیل شش فرزند پسر داشت. میرزا موسی‌خان از جمله پسرانش بود که در اصفهان متولد شد. به علت مظنون بودن در درگیری‌های اصفهان در زمان میرزا عبدالحسین سررشته‌دار، او و دو برادرش - میرزا مصطفی و میرزا نورالله دانشور علوی- به تهران فرستاده شدند و به فرمان ناصرالدین شاه، هر سه برادر برای تحصیل به مدرسۀ دارالفنون رفتند. میرزا موسی خان و میرزا مصطفی در رشتۀ طب و میرزا نورالله در قسمت نظامی فارغ‌التحصیل شدند. میرزا موسی از جمله پزشکان نظامی بود که مأمور به شهرستان‌ها می‌شدند. پس از چندسال که مأمور کرمان بود، به اصفهان رفت و تا پایان عمرش آنجا ماند. او از بزرگان خاندان‌های اصفهان و اطبای ایران، و از سادات عقیلی مقیم اصفهان و اعقاب میر سیدمحمدحسین که از اطبای نامی زمان خودش به شمار می‌رفته، بوده است. سلسله‌نسبش به علی بن موسی الرضا (ع) می‌رسد.

در پزشکی چند کتاب تألیف کرده که از جملۀ آنهاست: ذخائرالترکیب؛ حقایق الادویه؛ علل النساء؛ رسالۀ حفظ صحت؛ رسالۀ مرض آبله؛ امراض جلدی؛ رساله در مرض آتشک یا کوفت و حقایق الولاده. طبع شعری هم داشته و در اشعارش «حکیم» تخلص می‌کرده است. پیکرش در گورستان تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.

---