لیست، فرانتس (۱۸۱۱ـ۱۸۸۶): تفاوت میان نسخه‌ها

لیست، فرانتس (۱۸۱۱ـ۱۸۸۶)(Liszt, Franz)<br /> {{جعبه زندگینامه

[[پرونده:Franz Liszt.jpg|بندانگشتی|فرانتس لیست]]

[[پیانو]]<nowiki/>نواز و آهنگ‌ساز مجار. نابغۀ بی‌همتای پیانو، که در ۱۲سالگی از هنرمندان عرصۀ کنسرت بود؛ بسیاری منتقدان موسیقی و موسیقیدانان او را بزرگ‌ترین پیانیست تمام دوران‌ها دانسته‌اند. آثار احساسی، رُمانتیک، و معمولاً کروماتیک او عبارت‌اند از موسیقی پیانو (''اتودهای ترافرازنده''<ref>''Transcendental Studies'' </ref>، ۱۸۵۱)، مس‌ها و اوراتوریوها، ترانه‌ها، موسیقی ارگ، و یک سمفونی. بسیاری از آثارش در زمرۀ موسیقی برنامه‌ای‌اند؛ او از پیش‌گامان ابداع پوئم سمفونیک است. لیست مهم‌ترین چهرۀ موسیقایی نهضت رُمانتیک برشمرده می‌شد؛ او بر دوران خود و بر قرن بعد نیز تأثیر گذاشته است. تا همین اواخر، شهرت لیست پس از مرگش زیاد نبود؛ شیوۀ زندگی او نگاه‌ها را از موسیقی‌اش منحرف می‌کرد. غالباً اجراهای جدید از سمفونی‌ها و پوئم سمفونیک‌ها، و نیز کار پیانو‌نوازانی همچون [[هوارد، لزلی (۱۸۹۳ـ۱۹۴۳)|لزلی هوارد]]<ref>Leslie Howard </ref>، [[آلفرد برندل|آلفرد برِندل]]<ref>Alfred Brendel </ref>، و میخائیل رودی<ref>Mikhail Rudy</ref>، از او چهره‌ای اندیشمند و جدی در عرصۀ آهنگ‌سازی نشان داده است. لیست ابتدا از پدرش و بعد از [[چرنی، کارل (۱۷۹۱ـ۱۸۵۷)|کارل چِرنی]]<ref>Carl Czerny  

</ref> را در [[پاریس، شهر|پاریس]]، به‌روی صحنه برد. از ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۹ در سمت سرپرست موسیقی و رهبر ارکستر در [[وایمار]]<ref>Weimar </ref>، مهم‌ترین آثار [[برلیوز، هکتور (۱۸۰۳ـ۱۸۶۹)|هکتور برلیوز]]<ref>Hector Berlioz </ref> و [[واگنر، ریشارد (۱۸۱۳ـ۱۸۸۳)|ریشارد واگنر]]<ref>Richard Wagner </ref> را به‌اجرا درآورد. پس از کناره‌گیری از کار، در رم مستقر شد و به مذهب، عشق اولیۀ خود، روآورد و در ۱۸۶۵ یک کشیش غیررسمی شد (و عنوان آبه<ref>abbé </ref> را اختیار کرد). برای اجرای کنسرت‌های خود، تنظیم‌های استادانه‌ای از آثار ارکستری [[بتهوون، لودویگ وان (۱۷۷۰ـ۱۸۲۷)|بتهوون]]، [[شوبرت ، فرانتس (۱۷۹۷ـ ۱۸۲۸)|شوبرت]]<ref>Schubert </ref>، و واگنر برای پیانو ساخت. در ۱۸۲۷ پدرش درگذشت و او را نزد مادربزرگ پدری‌اش به پاریس فرستادند، که بر تحصیل او سرپرستی کرد. لیست در پاریس ماند، و پس از یک دوره عرفان‌گرایی مذهبی تحت تأثیر فلیسیته دو لامنه<ref>Félicité de Lamennais </ref>، در مقام نوازندۀ پیانو شهرت و موفقیت عظیمی به‌دست آورد، ضمن این‌که رفتار مبالغه‌آمیز او بر روی صحنه تقریباً به اندازۀ تکنیک گیج‌کننده‌اش در این موفقیت نقش داشت. در پاریس با رُمانتیک‌هایی همچون [[برلیوز، هکتور (۱۸۰۳ـ۱۸۶۹)|برلیوز]]، [[شوپن، فردریک فرانسوا (۱۸۱۰ـ۱۸۴۹)|شوپن]]<ref>Chopin </ref>، [[پاگانینی ، نیکولو (۱۷۸۲ـ۱۸۴۰)|پاگانینی]]<ref>Paganini </ref>، و [[ساند، ژرژ (۱۸۰۴ـ۱۸۷۶)|ژرژ ساند]]<ref>George Sand </ref> ارتباط داشت و در ۱۸۳۳ با کنتس د آگو<ref>Countess d’ Agoult </ref> رابطه نزدیک برقرار کرد. آنان در ۱۸۳۵ برای زندگی به [[ژنو]]، رفتند و در آن‌جا دخترشان، بلاندین<ref>Blandine </ref>، به‌دنیا آمد، و پس از او نیز در ۱۸۳۷ دختر دیگرشان، کوزیما<ref>Cosima </ref> (ابتدا همسر هانس فون بولو<ref>Hans von Bülow </ref> و بعد همسر [[واگنر، ریشارد (۱۸۱۳ـ۱۸۸۳)|ریشارد واگنر]])، در [[کومو]]<ref>Como </ref> زاده شد.