گنبد سلطانیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
گنبد سلطانیه | {{الگو:جعبه اطلاعات اماکن5|نام=گنبد سلطانیه|نام لاتین=Dome of Soltaniyeh|نام‌های دیگر=|کشور=ایران|استان=زنجان|موقعیت=36کیلومتری جنوب شرقی زنجان، در شهر سلطانیه|کاربري=آرامگاه|مشخصات معماری=بنایی هشت‌ضلعی با عناصر و بناهای پیوسته؛ عرض هر ضلع گنبدخانه: 16گز، ارتفاع گنبدِ: 48٫5متر، قطر دهانۀ گنبد: 25٫60متر|سازنده=الجایتو (بانی)|زمان ساخت=دورۀ ایلخانان}}[[پرونده:42372209.jpg|بندانگشتی|نمایی از بنای گنبد سلطانیه]] | ||
[[پرونده:42372209- 2.jpg|بندانگشتی|نمای فضای داخلی (زیرین) گنبد]] | |||
گنبد سلطانیه Dome of Soltaniyeh | |||
بزرگ‌ترین [[گنبد (معماری)|گنبد]] ایران و سومین گنبد بزرگ آجری جهان، واقع در 36کیلومتری جنوب شرقی [[زنجان، شهر|زنجان]]، در [[سلطانیه، شهر|شهر سلطانیه]]. این گنبد در قلعۀ شهر [[سلطانیه، شهر|سلطانیه]]، پایتخت [[الجایتو|الجایتو خان]] مغول، و به فرمان او بنا گردیده و پس از مرگ الجایتو به مدفن او تبدیل شده است. قلعه/ارگ سلطانیه قلعه‌ای سنگی و مربع به اضلاع 500متر، یک دروازه و 16 برج بوده و گنبد در داخل آن قرار داشت. در اطراف گنبد ویرانه‌های چند بنای دیگر ازجمله [[دارالشفا (اصطلاح)|دارالشفاء]]، [[دارالضیافه]]، [[مسجد]]، و [[خانقاه]] باقی است. خانۀ بزرگان و رجال آن زمان ازجمله خواجه [[رشیدالدین فضل الله (همدان ح ۶۴۵ـ۷۱۸ق)|رشیدالدین فضل‌الله همدانی]] نیز در آن‌جا بود. جانشینان الجایتو با تغییراتی در کتیبه‌ها و تزیینات داخلی گنبد، آن را به مسجد تبدیل کردند. بعضی معتقدند که نقشۀ گنبد کلیسای جامع سانتاماریا<ref><bdi>Basilica of Saint Mary of the Flower</bdi></ref> در [[فلورانس]] از گنبد سلطانیه تقلید شده است. | |||
در سال 1310ش در فهرست آثار ملی ایران و در سال 2005م در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. | |||
'''توصیف مشخصات معماری''' | |||
گنبد سلطانیه بنایی هشت‌ضلعی است که هر ضلع آن شانزده گز درازا دارد. ارتفاع گنبدِ آن 48٫5 و قطر دهانۀ آن 25٫60 متر است. داخل بنا با [[کاشی کاری|کاشی]]، گچ‌بری، نقاشی، سنگ و چوب به‌شکل خاصی تزیین شده است. 18 راه‌پله، 8 ایوان مرتفع و حدود 1500 اتاق و حجره دارد. در هشت ضلع گنبد 8 مناره از کاشی فیروزه‌ای، کبود و لاجوردی روی پایه‌های آجری بنا شده بود که راه‌پله‌هایی برای رسیدن به خارج بنا و طبقات پایین آن داشت، اما اکنون فقط 2 مناره باقی مانده است. گنبد به تنهایی 19 متر ارتفاع دارد و با کاشی‌های فیروزه‌ای‌رنگ تزیین شده است. طبقۀ همکفِ بنا که تربت‌خانه نام دارد، با آجر و روکش سنگ مرمر سفید فرش شده است و سقف گنبدیِ سه‌قسمتی دارد. در حد فاصل تربت‌خانه و محیط زیرِ گنبد پنجرۀ بزرگ و زیبایی بود که در بیشتر کتاب‌های تاریخی وصف شده است. آرامگاه الجایتو در ایوان جنوبی تربت‌خانه در سرداب قرار دارد. در ارتفاع 3٫20متری تربت‌خانه کتیبه‌های زیبایی به [[کوفی، خط|خط کوفی]] و [[ثلث، خط|ثلث]] به‌چشم می‌خورد. طبقۀ اول در ارتفاع 9٫4متریِ زمین 3 راه‌پله دارد و سقف آن آجرکاری و گچ‌بُری و نقاشی شده است. طبقۀ سوم (پشت‌بام) در ارتفاع 27٫80متریِ زمین، و پایه‌ای برای گنبد عظیم بنا است. راه‌پله‌های بنا از مارپیچ‌هایی جالب تشکیل شده است که در انتهای آن‌ها در طبقه دوم مهتابی بزرگی با پوشش گنبدی دیده می‌شود. گنبد سلطانیه در دهۀ 1340ش تعمیر شد، و اکنون نیز در دست مرمت است. | |||
---- | |||
[[رده:معماری]] | [[رده:معماری]] | ||
[[رده:ابنیه سنتی ایران]] | [[رده:ابنیه سنتی ایران]] | ||
[[رده:جغرافیای ایران]] | [[رده:جغرافیای ایران]] | ||
[[رده:زنجان]] | [[رده:زنجان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۵۰
| گنبد سلطانیه | |
|---|---|
| نام فارسی | گنبد سلطانیه |
| کشور | ایران |
| استان | زنجان |
| نام لاتین | Dome of Soltaniyeh |
| موقعیت | 36کیلومتری جنوب شرقی زنجان، در شهر سلطانیه |
| کاربری | آرامگاه |
| مشخصات معماری | بنایی هشت‌ضلعی با عناصر و بناهای پیوسته؛ عرض هر ضلع گنبدخانه: 16گز، ارتفاع گنبدِ: 48٫5متر، قطر دهانۀ گنبد: 25٫60متر |
| زمان ساخت | دورۀ ایلخانان |
| سازنده | الجایتو (بانی) |
گنبد سلطانیه Dome of Soltaniyeh
بزرگ‌ترین گنبد ایران و سومین گنبد بزرگ آجری جهان، واقع در 36کیلومتری جنوب شرقی زنجان، در شهر سلطانیه. این گنبد در قلعۀ شهر سلطانیه، پایتخت الجایتو خان مغول، و به فرمان او بنا گردیده و پس از مرگ الجایتو به مدفن او تبدیل شده است. قلعه/ارگ سلطانیه قلعه‌ای سنگی و مربع به اضلاع 500متر، یک دروازه و 16 برج بوده و گنبد در داخل آن قرار داشت. در اطراف گنبد ویرانه‌های چند بنای دیگر ازجمله دارالشفاء، دارالضیافه، مسجد، و خانقاه باقی است. خانۀ بزرگان و رجال آن زمان ازجمله خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی نیز در آن‌جا بود. جانشینان الجایتو با تغییراتی در کتیبه‌ها و تزیینات داخلی گنبد، آن را به مسجد تبدیل کردند. بعضی معتقدند که نقشۀ گنبد کلیسای جامع سانتاماریا[۱] در فلورانس از گنبد سلطانیه تقلید شده است.
در سال 1310ش در فهرست آثار ملی ایران و در سال 2005م در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
توصیف مشخصات معماری
گنبد سلطانیه بنایی هشت‌ضلعی است که هر ضلع آن شانزده گز درازا دارد. ارتفاع گنبدِ آن 48٫5 و قطر دهانۀ آن 25٫60 متر است. داخل بنا با کاشی، گچ‌بری، نقاشی، سنگ و چوب به‌شکل خاصی تزیین شده است. 18 راه‌پله، 8 ایوان مرتفع و حدود 1500 اتاق و حجره دارد. در هشت ضلع گنبد 8 مناره از کاشی فیروزه‌ای، کبود و لاجوردی روی پایه‌های آجری بنا شده بود که راه‌پله‌هایی برای رسیدن به خارج بنا و طبقات پایین آن داشت، اما اکنون فقط 2 مناره باقی مانده است. گنبد به تنهایی 19 متر ارتفاع دارد و با کاشی‌های فیروزه‌ای‌رنگ تزیین شده است. طبقۀ همکفِ بنا که تربت‌خانه نام دارد، با آجر و روکش سنگ مرمر سفید فرش شده است و سقف گنبدیِ سه‌قسمتی دارد. در حد فاصل تربت‌خانه و محیط زیرِ گنبد پنجرۀ بزرگ و زیبایی بود که در بیشتر کتاب‌های تاریخی وصف شده است. آرامگاه الجایتو در ایوان جنوبی تربت‌خانه در سرداب قرار دارد. در ارتفاع 3٫20متری تربت‌خانه کتیبه‌های زیبایی به خط کوفی و ثلث به‌چشم می‌خورد. طبقۀ اول در ارتفاع 9٫4متریِ زمین 3 راه‌پله دارد و سقف آن آجرکاری و گچ‌بُری و نقاشی شده است. طبقۀ سوم (پشت‌بام) در ارتفاع 27٫80متریِ زمین، و پایه‌ای برای گنبد عظیم بنا است. راه‌پله‌های بنا از مارپیچ‌هایی جالب تشکیل شده است که در انتهای آن‌ها در طبقه دوم مهتابی بزرگی با پوشش گنبدی دیده می‌شود. گنبد سلطانیه در دهۀ 1340ش تعمیر شد، و اکنون نیز در دست مرمت است.
- ↑ Basilica of Saint Mary of the Flower