گلبهار، شهرستان

گلبهار، شهرستان
استان	خراسان رضوی
بخش	مرکزی و گلمکان
موقعیت	واقع در مناطق شرق شمالی ایران و نواحی شمالی استان خراسان رضوی
نوع اقلیم	آب‌وهوای معتدل و نیمه‌خشک
ارتفاع از سطح دریا	حدود 1200متر (در مرکز شهرستان)
تولیدات و صنایع مهم	گیلاس، آلبالو، سیب، گردو، غلات و حبوبات، و زعفران
نام لاتین	Golbahar
شهر ها و آبادی های مهم	گلبهار

گلبهار، شهرستان (County) Golbahar

واقع در مناطق شرق شمالی ایران و نواحی شمالی استان خراسان رضوی، با مرکزیت اداری شهر گلبهار. از شهرستان‌های نوپای خراسان رضوی که احداث شهر مرکز آن به منظور اسکان سرریز جمعیت مشهد در دهۀ 1370ش آغاز گردید و پس از گسترش و افزایش جمعیت آن در دهه‌های بعد، در آخر دهۀ 1390ش به شهرستان ارتقاء یافت. در اولین تقسیمات کشوری معاصر ایران منطقۀ گلبهار از توابع شهرستان مشهد بود. در سال 1355ش بخشی به نام چناران در شهرستان مشهد ایجاد گردید. در سال 1367ش، احداث شهر گلبهار، به منظور جذب و اسکان بخشی از سرریز جمعیت مشهد، در بخش چناران، آغاز شد. سال بعد چناران به شهرستان ارتقاء یافت و از آن زمان گلبهار یکی از بخش‌های تشکیل‌دهندۀ آن بود. و نهایتاً در اواخر سال 1399ش، بنابر مصوبۀ هیأت وزیران در جلسۀ 11 آبان همان سال، ضمن تغییر و اصلاحاتی در شهرستان چناران، بخش گلبهار از این شهرستان جدا گردیده و به شهرستان ارتقاء یافت.

شهرستان گلبهار متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با بیش از 100 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های بیزکی و نوبهار، به مرکزیت شهر گلبهار)، و بخش گلمکان (مشتمل بر دهستان‌های گلمکان و چشمه‌سبز، به مرکزیت روستای گلمکان). آبادی‌های گلمکان و گلبهار به ترتیب در سال‌های 1386 و 1392ش دارای ادارات شهرس شده‌اند. از آنجا که این شهرستان پس از سرشماری سراسری سال 1395ش ایجاد شده و آمار اسکان در مرکز آن با توجه به انبوه‌سازی رو به افزایش است، اطلاعی از جمعیت آن در دست نیست. شهرستان گلبهار در شمال شرقی و شرق با شهرستان مشهد، در شرق جنوبی با شهرستان طرقبه شاندیز، در جنوب با شهرستان زبرخان، در جنوب غربی و غرب با شهرستان نیشابور، و در شمال با شهرستان چناران محدود شده است.

گلبهار به عنوان کوچک‌ترین شهرستان خراسان رضوی (با حدود 1005کیلومترمربع مساحت) و ارتفاع حدود 1200متر (در مرکز آن)، توسط دو رشته‌کوه بینالود (در مناطق جنوبی) و هزارمسجد (در مناطق شمالی) به سه دشت با زمین‌های هموار و تپه‌ماهوری با آب‌وهوای معتدل و نیمه‌خشک تقسیم شده است. اراضی جنوبی آن بخشی از دشت نیشابور و زمین‌های شمالی آن بخشی از دشت مشهد-چناران است. ریزابه‌های کشف‌رود از دامنه‌های شمالی بینالود و جنوبی هزارمسجد سرچشمه گرفته و در این شهرستان به عنوان رود واحدی (کشف‌رود) جریان یافته و به سمت شرق (شهرستان‌های مشهد و سرخس) ادامۀ مسیر داده و در نهایت به رودخانۀ هریرود می‌ریزد. گلمکان از دیگر رودهای این شهرستان است. گلبهار با وجود مراکز دانشگاهی متعدد، چندین شهرک صنعتی، فرودگاه هواپیماهای آموزشی سبک و تفریحی، مراکز و تأسیسات و مکان‌های تفریحی، بزرگ‌ترین پروژه‌های مسکن مهر در خراسان رضوی، مدل نوین شهرسازی در مرکز آن، دسترسی آسان به جاده شمالی مشهد - تهران، و نزدیکی به توس و مشهد موقعیت خاصی در استان خراسان رضوی دارد. مردم این شهرستان در مشاغل گوناگونی چون صنعت، آموزش، کارهای خدماتی، کسب‌وکار محلی، و دامداری و کشاورزی فعالیت دارند. تقریباً همۀ مردم این شهرستان شیعۀ دوازده‌امامی‌اند و اهالی بومی آن به زبان فارسی (گویش خراسانی) سخن می‌گویند. گیلاس، آلبالو، سیب، گردو، غلات و حبوبات، و زعفران مهم‌ترین محصولات این شهرستان است.

---