پرش به محتوا

قالب های ابداعی مولانا در دیوان کبیر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۶۳: خط ۶۳:
بگشا راز با همو که سلام علیکم
بگشا راز با همو که سلام علیکم


می‌بینید که اگر حرف انتهای ردیف را کشیده نخوانیم، نه تنها شعر از لحاظ فرم ایراد دارد، بلکه مصرع‌های زوج نیز در مقابل مصرع‌های فرد، در رکن آخر، دچار اختلاف خواهند شد؛ ساده‌تر این که یک هجا کم خواهند داشت. گذشته از این اما در نگاهی دقیق به این شکل اخیر شعرهای ابداعی مولانا به دو نکته می‌رسیم: اول این که نقطۀ عزیمت او در این‌ها نیز تلقی خاص و کاربردی‌اش از ترجیع (که ردیف هم شکلی از آن است) بوده و بعدتر این که مولانا در پیدایی این گونۀ شعر قطعا نظری به قالب [[مسمط]] یا مربع (که یکی از اَشکال ترجیع‌بند است) داشته. به دو بند آغازین مسمط [[سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (غزنه ۴۷۳ ـ ۵۳۵ ق)|سنایی]] توجه کنید:   
می‌بینید که اگر حرف انتهای ردیف را کشیده نخوانیم، نه تنها شعر از لحاظ فرم ایراد دارد، بلکه مصرع‌های زوج نیز در مقابل مصرع‌های فرد، در رکن آخر، دچار اختلاف خواهند شد؛ ساده‌تر این که یک هجا کم خواهند داشت. گذشته از این اما در نگاهی دقیق به این شکل اخیر شعرهای ابداعی مولانا به دو نکته می‌رسیم: اول این که نقطۀ عزیمت او در این‌ها نیز تلقی خاص و کاربردی‌اش از ترجیع (که ردیف هم شکلی از آن است) بوده و بعدتر این که مولانا در پیدایی این گونۀ شعر قطعا نظری به قالب [[مسمط]] یا مربع (که یکی از اَشکال ترجیع‌بند است) داشته. به دو بند آغازین مسمط [[سنائی، ابوالمجد مجدود بن آدم|سنایی]] توجه کنید:   


حـادثـــۀ چـــرخ بـــیــن فـــایـــدۀ روزگار
حـادثـــۀ چـــرخ بـــیــن فـــایـــدۀ روزگار
۴۵٬۹۱۲

ویرایش