Automoderated users، رباتها، دیوانسالاران، checkuser، مدیران رابط کاربری، moderation، Moderators، پنهانگران، مدیران، userexport، سرویراستار
۴۶٬۹۰۲
ویرایش
مثنوی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mohammadi3 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi3 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:2042163381.jpg|جایگزین=مثنوی معنوی|بندانگشتی|مثنوی معنوی تصحیح [[محمدعلی موحد]]]] | [[پرونده:2042163381.jpg|جایگزین=مثنوی معنوی|بندانگشتی|مثنوی معنوی تصحیح [[موحد، محمدعلی|محمدعلی موحد]]]] | ||
[[پرونده:2042163381- 2.jpg|جایگزین=جلد شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق|بندانگشتی|جلد شاهنامۀ تصحیح [[جلال خالقی مطلق]]]] | [[پرونده:2042163381- 2.jpg|جایگزین=جلد شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق|بندانگشتی|جلد شاهنامۀ تصحیح [[خالقی مطلق، جلال|جلال خالقی مطلق]]]] | ||
[[پرونده:2042163381- 3.jpg|جایگزین=خمسۀ نظامی|بندانگشتی|خمسۀ نظامی]] | [[پرونده:2042163381- 3.jpg|جایگزین=خمسۀ نظامی|بندانگشتی|خمسۀ نظامی]] | ||
از قالبهای شعر سنتی فارسی. مثنوی منسوب است به «مثنی» که اسمی است معدول از «اثنین اثنین» به معنای «دوتا دوتا». مثنوی مانند [[غزل (ادبیات)|غزل]] و [[دوبیتی]] و [[رباعی]] از قالبهای اختصاصی و رایج شعر فارسی است. این شکل شعری به دلیل اینکه محدودیتی در تعداد ابیاتش وجود ندارد و همچنین به دلیل آزادی در [[قافیه]] از ابتدای شکلگیری شعر دری برای ساختن منظومههای بلند حماسی، تاریخی، عاشقانه و عرفانی مورد استفاده قرار گرفته است. از آثار بزرگ و مهمی که در ادبیات فارسی در این قالب سروده شدهاند به [[شاهنامه]]، [[مثنوی معنوی]] و [[خمسه نظامی|منظومههای]] [[نظامی گنجوی، ابومحمد الیاس (گنجه ح ۵۳۵ـ۶۱۴ق)|نظامی گنجوی]] میتوان اشاره کرد. در این بین به دلیل شهرت جهانگیر مثنوی [[مولانا]]، گاه عنوان مثنوی به معنای مطلق این کتاب نیز به کار میرود. | از قالبهای شعر سنتی فارسی. مثنوی منسوب است به «مثنی» که اسمی است معدول از «اثنین اثنین» به معنای «دوتا دوتا». مثنوی مانند [[غزل (ادبیات)|غزل]] و [[دوبیتی]] و [[رباعی]] از قالبهای اختصاصی و رایج شعر فارسی است. این شکل شعری به دلیل اینکه محدودیتی در تعداد ابیاتش وجود ندارد و همچنین به دلیل آزادی در [[قافیه]] از ابتدای شکلگیری شعر دری برای ساختن منظومههای بلند حماسی، تاریخی، عاشقانه و عرفانی مورد استفاده قرار گرفته است. از آثار بزرگ و مهمی که در ادبیات فارسی در این قالب سروده شدهاند به [[شاهنامه]]، [[مثنوی معنوی]] و [[خمسه نظامی|منظومههای]] [[نظامی گنجوی، ابومحمد الیاس (گنجه ح ۵۳۵ـ۶۱۴ق)|نظامی گنجوی]] میتوان اشاره کرد. در این بین به دلیل شهرت جهانگیر مثنوی [[مولانا]]، گاه عنوان مثنوی به معنای مطلق این کتاب نیز به کار میرود. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
'''تاریخچه''' | '''تاریخچه''' | ||
از اواخر سدۀ 3 و اوائل سدۀ 4 هجری شاعران فارسیگو آغاز به پرداختن منظومههایی در قالب مثنوی کردند. و این همزمان با شروع پیدایی شعر فارسی دری بوده است. ابیات پراکندهای که از [[مسعودی مروزی|شاهنامۀ مسعودی]] و همچنین [[کلیله و دمنه منظوم|کلیله و دمنۀ]] [[رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمد (۳۳۰-۳۲۹ق)|رودکی]] برجا مانده، حکایت از سابقۀ کاربرد این قالب شعری در میان شاعران فارسیزبان دارد. برعکس ایرانیان، شاعران عرب که مثنوی را مُزدَوَجَه میگفتهاند، آن را به دلیل اهمیت قافیه در شعر عربی به ندرت به کار بردهاند. پس از شاهنامۀ فردوسی که در واپسین روزهایِ آخرین سال سدۀ 4 (سال 400ق) نهایی و ویراسته شد، منظومههای متعددی در این قالب پرداخته شده که از آن جملهاند: [[ویس و رامین]] [[فخرالدین اسعد گرگانی ( ـ پس از ۴۴۶ق)|فخرالدین اسعد گرگانی]]، [[روشنایی نامه|روشنایینامۀ]] [[ناصرخسرو قبادیانی]]، [[حدیقةالحقیقه|حدیقةالحقیقه]] و [[کارنامه بلخ|کارنامۀ بلخ]] [[سنائی، ابوالمجد مجدود بن آدم|سنایی]]، [[منطق الطیر|منطقالطیر]] و منظومههای متعدد دیگر [[عطار، فریدالدین محمد (کدکن ۵۴۰ـ نیشابور ح ۶۱۸ق)|عطار]]، [[تحفةالعراقین|تحفةالعراقین]] [[خاقانی شروانی|خاقانی]]، [[بوستان]] [[سعدی، مصلح الدین (شیراز ح ۶۰۶ـ ح ۶۹۱ق)|سعدی]]، [[خمسه نظامی|خمسۀ نظامی]]، [[مثنوی معنوی|مثنوی]] [[مولانا]]، منظومههای [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی (کرمان ۶۸۹ـ شیراز ۷۵۳ق)|خواجوی کرمانی]]، [[هفت اورنگ]] [[جامی، عبدالرحمان (خرجرد ۸۱۷ ـ هرات ۸۹۸ق)|عبدالرحمان جامی]] و چهار منظومۀ عرفانی [[بیدل دهلوی، عبدالقادر (عظیم آباد ۱۰۵۴ـ دهلی ۱۱۳۳ق)|بیدل دهلوی]]. جز استفاده از مثنوی برای [[منظومه (ادبیات)|منظومهسرایی]]، تعدادی از شاعران فارسی این قالب را برای سرودن ساقینامهها که مضمون عمدۀ آنها حکمت و پند و اندرز بوده به کار بردهاند. این ساقینامهها در قیاس با منظومهها شعرهای کوتاهی هستند. معروفترین ساقینامۀ شاعران فارسی هم متعلق به حافظ است. در دورۀ معاصر شاعرانی چون [[محمدحسین شهریار]]، [[پروین اعتصامی]]، [[امیرهوشنگ | از اواخر سدۀ 3 و اوائل سدۀ 4 هجری شاعران فارسیگو آغاز به پرداختن منظومههایی در قالب مثنوی کردند. و این همزمان با شروع پیدایی شعر فارسی دری بوده است. ابیات پراکندهای که از [[مسعودی مروزی|شاهنامۀ مسعودی]] و همچنین [[کلیله و دمنه منظوم|کلیله و دمنۀ]] [[رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمد (۳۳۰-۳۲۹ق)|رودکی]] برجا مانده، حکایت از سابقۀ کاربرد این قالب شعری در میان شاعران فارسیزبان دارد. برعکس ایرانیان، شاعران عرب که مثنوی را مُزدَوَجَه میگفتهاند، آن را به دلیل اهمیت قافیه در شعر عربی به ندرت به کار بردهاند. پس از شاهنامۀ فردوسی که در واپسین روزهایِ آخرین سال سدۀ 4 (سال 400ق) نهایی و ویراسته شد، منظومههای متعددی در این قالب پرداخته شده که از آن جملهاند: [[ویس و رامین]] [[فخرالدین اسعد گرگانی ( ـ پس از ۴۴۶ق)|فخرالدین اسعد گرگانی]]، [[روشنایی نامه|روشنایینامۀ]] [[ناصرخسرو قبادیانی]]، [[حدیقةالحقیقه|حدیقةالحقیقه]] و [[کارنامه بلخ|کارنامۀ بلخ]] [[سنائی، ابوالمجد مجدود بن آدم|سنایی]]، [[منطق الطیر|منطقالطیر]] و منظومههای متعدد دیگر [[عطار، فریدالدین محمد (کدکن ۵۴۰ـ نیشابور ح ۶۱۸ق)|عطار]]، [[تحفةالعراقین|تحفةالعراقین]] [[خاقانی شروانی|خاقانی]]، [[بوستان]] [[سعدی، مصلح الدین (شیراز ح ۶۰۶ـ ح ۶۹۱ق)|سعدی]]، [[خمسه نظامی|خمسۀ نظامی]]، [[مثنوی معنوی|مثنوی]] [[مولانا]]، منظومههای [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی (کرمان ۶۸۹ـ شیراز ۷۵۳ق)|خواجوی کرمانی]]، [[هفت اورنگ]] [[جامی، عبدالرحمان (خرجرد ۸۱۷ ـ هرات ۸۹۸ق)|عبدالرحمان جامی]] و چهار منظومۀ عرفانی [[بیدل دهلوی، عبدالقادر (عظیم آباد ۱۰۵۴ـ دهلی ۱۱۳۳ق)|بیدل دهلوی]]. جز استفاده از مثنوی برای [[منظومه (ادبیات)|منظومهسرایی]]، تعدادی از شاعران فارسی این قالب را برای سرودن ساقینامهها که مضمون عمدۀ آنها حکمت و پند و اندرز بوده به کار بردهاند. این ساقینامهها در قیاس با منظومهها شعرهای کوتاهی هستند. معروفترین ساقینامۀ شاعران فارسی هم متعلق به حافظ است. در دورۀ معاصر شاعرانی چون [[شهریار، محمدحسین (تبریز ۱۲۸۳ـ۱۳۶۷ش)|محمدحسین شهریار]]، [[پروین اعتصامی]]، [[ابتهاج، امیرهوشنگ (رشت ۱۳۰۶ش)|هوشنگ ابتهاج]]، [[فرخ زاد، فروغ (تهران ۱۳۱۳ ـ همان جا ۱۳۴۵ش)|فروغ فرخزاد]] و از میان شاعران متاخر [[عزیزی، احمد (اسلام آباد غرب ۱۳۳۷ش)|احمد عزیزی]] و [[معلم دامغانی، علی (دامغان ۱۳۳۰ش)|علی معلم دامغانی]] مثنویهای موفق و معروفی سرودهاند. | ||