مستنصر عباسی

مُسْتَنْصِر عباسی (۵۸۸ـ۶۴۰ق)
(ابوجعفر منصور بن ظاهر، ملقب به المستنصر بالله) سی‌وششمین خلیفۀ عباسی (حک: ۶۲۳ـ۶۴۰ق). درپی‌ مرگ‌ پدرش‌ به‌ خلافت‌ رسید. به‌ امر جهاد اهتمام‌ داشت. خلافت وی همزمان با حملۀ مغولان‌ به‌ ایران و سلطنت جلال‌الدین خوارزمشاه در برخی نواحی ایران، و جنگ‌های امیران مصر و شام با صلیبی‌ها و اشغال مجدد بیت‌المقدس به‌دست فرنگیان و غلبۀ مغولان بر سلاجقۀ روم بود. در روزگار او شالودۀ خلافت عباسی تضعیف و قلمرو او محدود شد و مداخل دولت به‌شدت کاهش یافت. مستنصر سپاهی بالغ بر ۱۰۰هزار نفر برای مقابله با مغول‌ها بسیج کرد و در یک نوبت آنان را منهزم ساخت. به عدالت رفتار می‌کرد و با اهل علم و دین معاشرت داشت. از کارهای نیک او بنای مدرسۀ مستنصریه بر ساحل شرقی دجله در بغداد بود که موقوفات بسیار بر آن قرار داد و ۴ مدرّس، که به ۴ مذهب اهل سنت درس می‌گفتند، برای آن تعیین کرد و بیمارستان مجهزی در کنار آن بنا نهاد. در زمان مستنصر در اندلس و بخشی از مغرب به نام او خطبه می‌خواندند.