تئاتر در اردبیل

حسن نجفلو

تئاتر در اردبیل

حرکت‌های اولیۀ تئاتر مدرن (اروپایی) در اردبیل به سال ۱۳۰۱ شمسی بازمی‌گردد. در این زمان شخصی به نام «حسن نجفلو» (1278- 1369ش)، تحصیل‌کرده در باکو و آشنا به هنر تئاتر آن سامان، به اردبیل بازمی‌گردد و همراه تنی چند از دوستان، گروه سیاری را پایه‌گذاری می‌کند که نخستین ثمرۀ آن نمایش «حاجی، واقتون وار؟» (حاجی آقا، وقت داری؟) بود. غلام ترکپور، شیخ‌الاسلامی و مشهدی باباکوتاهی از جمله اعضای گروه سیار بودند. اجرای دیگر این گروه نمایش «چیلناز خانم یوخودادی» (چیلناز خانم در خواب است) بود.

در سال ۱۳۰۵ش توسط رجال سرشناس فرهنگی و جوانان تحصیل‌کرده، یک مؤسسۀ فرهنگی و هنری به نام «مجمع سعادت» تشکل شد که نخستین سالن رسمی برای اجرای تئاتر و موسیقی در این خطه به‌شمار می‌آمد. با تشکیل یک گروه ثابت در این مجمع آثار ارزند‌ه‌ای به اجرا درآمد. از جملۀ این نمایش‌ها می‌توان به: مشهدی عباد، آرشین مال آلان، نادرشاه، اللی یاشیندا جوان (جوان پنجاه‌ساله)، خیانت و وفا، دلیلر یوردی، زنو زَر، زوراً طبیب (طبیب اجباری)، آقا کرم‌خان اردبیلی یا مرد خسیس، اولی‌لر (مردگان) و ... اشاره کرد. عمر این مجمع دو سال بود. از سال ۱۳۰۸ش به بعد، پس از تعطیلی مجمع سعادت، این حسن نجفلو بود که به‌ تنهایی برای تئاتر تلاش می‌کرد. در سال‌های ۱۳۱۸ و ۱۳۳۴، دو سالن تئاتر در دبیرستان‌های اردبیل ساخته شد که خود باعث رونق تئاتر در آنجا شد. هیئت آکتورال اردبیل به سرپرستی نجفلو تأسیس شد. افراد این گروه عبارت بودند از: آیاز بی‌نیازی، آقاویردی سفیله، عباس محمدزاده، قدیر امیرلی، نصرت مظلومی، حبیبه کوهستانی، عادله منصورزاده، میرزاده خانم سید حسامی، شوکت تاراج و ... علیرغم فضای نامناسب برای حضور زن در تئاتر، هیئت آکتورال چند بازیگر توانای زن داشت و حتی گروه اجراهای خود را در شهرهایی همچون تهران، تبریز، خرم‌آباد و ... به نمایش می‌گذاشت.

از سال ۱۳۴۶، با تأسیس ادارۀ فرهنگ و هنر در اردبیل، شکل جدیدی از فعالیت تئاتری از سر گرفته شد و افرادی چون حبیب نجفلو، ناصر جعفری، اسماعیل صدقیانی، داود جلالی، روح‌ا.. حبیب‌زاده، نادر مهدیلو، غلام قلی‌پور، توفیق کسرایی و سلیم رجبی، بازمانده‌های آن نسل تئاتر اردبیل هستند.