عبدالله خان اوصانلوی خمسه‌ای

عبدالله خان اوصانلوی خمسه‌ای ( - 1216ق)

(نیز با نام: عبدالله خان اوصانلوی زنجانی) حاکم زنجان در اوایل دورۀ قاجاریه، پسر پناه خان اوصانلوی قلابری. او از امراء و سرکردگان ارتش آقا محمدخان بود. پس از آن که شاه قاجار در 1201ق علیخان افشار خمسه‌ای از جمله سرداران معروفش را در اصفهان از هر دو چشم کور کرد، افراد ابواب‌جمعی او را به عبدالله خان اوصانلو داد. بعد از آن، او یکی از امراء و سرکردگان ارتش شاه قاجار شد.

به دستور آقا محمدخان قاجار، اصلاح بازار قديمی و معروف و سرپوشيدۀ شهر زنجان در 1205ق آغاز شد (هرچند در آغاز سلطنت فتحعلی شاه و در 1213ق به اتمام رسيد). آقا محمدخان این کار را به عبدالله خان اوصانلو حاکم وقت زنجان محول کرد. او اقدام به توسعه و تکميل بازار کرد و بر حجم و فضای آن افزود. از ديگر اقدامات عبدالله خان در زنجان، کرت‌بندی قنوات و کاريزهای بلده زنجان بود تا ميرابان آن را نظافت کند. عبدالله خان همچنين در شهر زنجان افرادی را تعیین کرد تا داد و ستد را کنترل کنند و مانع احتکار شوند.

تا زمانی که آقا محمدخان زنده بود، عبدالله خان مانند ساير امراء و خوانين از ترس، کاملاً مطيع و در زمرۀ سرکردگان شاه قاجار بود. اما پس از کشته شدن آقا محمدخان در 1211ق، هريک از امراء و سرکردگان صاحب داعيه شدند و در بدو سلطنت فتحعلی شاه در هر گوشه و کنار ايران آشوب‌هایی برپا شد که باعث گرفتاری بسیار برای شاه جدید گردید. پس از اين‌که فتحعلی شاه بر دشمنانش فائق آمد، دستور داد سرکردگان سرکش و از جمله عبدالله خان اوصانلو دستگير شوند. بعد از آوردن عبدالله خان به تهران، به امر فتحعلی شاه، او را از هر دو چشم کور کردند و مدتی بعد از آن از دنيا رفت.

---