رستم، شهرستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
رستم، شهرستان (County) Rostam | رستم، شهرستان (County) Rostam | ||
[[پرونده:2042172219.jpg|بندانگشتی|نقشۀ شهرستان رستم]] | [[پرونده:2042172219.jpg|بندانگشتی|نقشۀ شهرستان رستم]] | ||
واقع در نواحی شمال غربی [[فارس، استان|استان فارس]]، به مرکزیت [[مصیری|شهر مصیری]]. بنابر مصوبۀ دولت در تاریخ 7 فروردین 1387ش، ضمن تغییراتی داخلی در بخش رستمِ [[ممسنی، شهرستان|شهرستان ممسنی]]، این بخش از شهرستان ممسنی جدا شده و به شهرستان مستقلی ارتقاء یافته است. نام این شهرستان از یکی از طوایفِ اصلیِ ایل [[ممسنی، طایفه|لر ممسنی]] (از شاخه‌های اصلی لر بزرگ)، رستم، گرفته شده است. منطقۀ ممسنی از پیش از ورود و قدرت گرفتن طوایف آریایی، جزو قلمرو [[عیلام، تمدن|عیلامی‌ها]] و مجاور مرکز قدرت آنها ([[انشان]]/انزان) بوده است. در دوره‌های تاریخی بعد و پس از قدرت‌یابی [[کوروش کبیر]] و پدرانش، این منطقه همچنان مجاور تختگاه پادشاهان [[هخامنشیان|هخامنشی]] بود. در دورۀ [[ساسانیان]] این نواحی همچنان اهمیت استراتژیک خود را حفظ کرد. از اواخر دورۀ ساسانی تا دورۀ [[صفویه]]، ممسنی | واقع در نواحی شمال غربی [[فارس، استان|استان فارس]]، به مرکزیت [[مصیری|شهر مصیری]]. بنابر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخ 7 فروردین 1387ش، ضمن تغییراتی داخلی در بخش رستمِ [[ممسنی، شهرستان|شهرستان ممسنی]]، این بخش از شهرستان ممسنی جدا شده و به شهرستان مستقلی ارتقاء یافته است. نام این شهرستان از یکی از طوایفِ اصلیِ ایل [[ممسنی، طایفه|لر ممسنی]] (از شاخه‌های اصلی لر بزرگ)، رستم، گرفته شده است. منطقۀ ممسنی از پیش از ورود و قدرت گرفتن طوایف آریایی، جزو قلمرو [[عیلام، تمدن|عیلامی‌ها]] و مجاور مرکز قدرت آنها ([[انشان]]/انزان) بوده است. در دوره‌های تاریخی بعد و پس از قدرت‌یابی [[کوروش کبیر]] و پدرانش، این منطقه همچنان مجاور تختگاه پادشاهان [[هخامنشیان|هخامنشی]] بود. در دورۀ [[ساسانیان]] این نواحی همچنان اهمیت استراتژیک خود را حفظ کرد. از اواخر دورۀ ساسانی تا دورۀ [[صفویه]]، ممسنی تحت حاکمیت امیران محلی، به نام شولان یا [[شول|شول]]<nowiki/>ها بود. از همین‌رو این مناطق در متون اسلامی متقدم، [[شولستان]] ذکر شده است. در فاصلۀ بین ۵۵۰ـ۸۲۷ق، [[لر بزرگ|اتابکان لر بزرگ]] یا هزاراسپیان که آنها نیز از امیران محلی بودند، بر بخشهای اصلی شولستان حکومت می‌کردند. در تمام این مدت فرمانروایان محلی، باج‌گزار حکومت‌های مرکزی یا بزرگ‌تر ایران بودند. عناوین شول و شولستان تا انقراض صفویه باقی بود، اما به‌تدریج از میان رفت و نام ممسنی جای آن را گرفت. نام طایفۀ رستم برای نخستین‌بار در متن فرمانی از [[طهماسب صفوی اول|شاه طهماسب صفوی]] آمده است. در این فرمان، به سکونت طایفه‌های جاوید، بکش و رستم در شولستان اشاره شده است. از این دوره به بعد در هریک از سرزمین‌های طوایف لر ممسنی کلانتران محلی، تحت نظر حکومت مرکزی، حکم می‌راندند. طایفۀ رستم طی تاریخ چند صدسالۀ اخیر مدام با حکومت مرکزی و طوایف دیگر (خاصه قشقایی‌ها) در جنگ و مناقشه بودند. در تقسیمات کشوری معاصر ایران تا تاریخی که در آغاز مقاله ذکر شد، روستاهای سکونتگاه طایفۀ رستم از توابع شهرستان ممسنی بوده است. | ||
شهرستان رستم متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با بیش از 180 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های رستمِ یک و رستمِ دو، به مرکزیت شهر مصیری)، و بخش سورنا<ref>Sorna</ref> (مشتمل بر دهستان‌های رستمِ سه و پشتکوهِ رستم، به مرکزیت شهر کوپن<ref>Kupon</ref>). روستاهای مصیری و کوپن به ترتیب در سال‌های 1387 و 1391ش به شهر ارتقاء یافته‌اند. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان رستم 44,386نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری سال 1395ش، حدود 27درصد این مقدار شهرنشین و حدود 73درصد روستانشین و عشایر بوده‌اند. شهرستان رستم در نیمۀ جنوبی از شرق تا غرب با [[ممسنی، شهرستان|شهرستان ممسنی]]، در نواحی غربی و شمال غربیِ نیمۀ شمالی با [[بویراحمد|شهرستان بویراحمد]] (در [[کهگیلویه و بویراحمد، استان|استان کهگیلویه و بویراحمد]])، در شمال با [[چرام، شهرستان|شهرستان چرام]] (در استان کهگیلویه و بویراحمد)، و در نواحی غرب نیمۀ شمالی با [[باشت، شهرستان|شهرستان باشت]] (در استان کهگیلویه و بویراحمد) محدود شده است. | شهرستان رستم متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با بیش از 180 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های رستمِ یک و رستمِ دو، به مرکزیت شهر مصیری)، و بخش سورنا<ref>Sorna</ref> (مشتمل بر دهستان‌های رستمِ سه و پشتکوهِ رستم، به مرکزیت شهر کوپن<ref>Kupon</ref>). روستاهای مصیری و کوپن به ترتیب در سال‌های 1387 و 1391ش به شهر ارتقاء یافته‌اند. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان رستم 44,386نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری سال 1395ش، حدود 27درصد این مقدار شهرنشین و حدود 73درصد روستانشین و عشایر بوده‌اند. شهرستان رستم در نیمۀ جنوبی از شرق تا غرب با [[ممسنی، شهرستان|شهرستان ممسنی]]، در نواحی غربی و شمال غربیِ نیمۀ شمالی با [[بویراحمد|شهرستان بویراحمد]] (در [[کهگیلویه و بویراحمد، استان|استان کهگیلویه و بویراحمد]])، در شمال با [[چرام، شهرستان|شهرستان چرام]] (در استان کهگیلویه و بویراحمد)، و در نواحی غرب نیمۀ شمالی با [[باشت، شهرستان|شهرستان باشت]] (در استان کهگیلویه و بویراحمد) محدود شده است. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۴۸
| رستم، شهرستان | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | فارس |
| بخش | بخشهای مرکزی و سورنا |
| جمعیت | 44,386نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی شمال غربی استان فارس |
| نوع اقلیم | معتدل و نیمه‌خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | حدود 900متر (مرکز شهرستان) |
| تولیدات و صنایع مهم | گندم و برنج |
| برخی بناهای مهم | امامزاده میراحمد؛ تپۀ برین؛ دخمۀ سنگی مادر و دختر (دی دور)؛ سنگ‌نگارۀ کورانگون؛ محوطۀ باستانی تل‌اسپید |
| نام لاتین | Rostam |
| شهر ها و آبادی های مهم | شهرهای مصیری و کوپن |
رستم، شهرستان (County) Rostam
واقع در نواحی شمال غربی استان فارس، به مرکزیت شهر مصیری. بنابر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخ 7 فروردین 1387ش، ضمن تغییراتی داخلی در بخش رستمِ شهرستان ممسنی، این بخش از شهرستان ممسنی جدا شده و به شهرستان مستقلی ارتقاء یافته است. نام این شهرستان از یکی از طوایفِ اصلیِ ایل لر ممسنی (از شاخه‌های اصلی لر بزرگ)، رستم، گرفته شده است. منطقۀ ممسنی از پیش از ورود و قدرت گرفتن طوایف آریایی، جزو قلمرو عیلامی‌ها و مجاور مرکز قدرت آنها (انشان/انزان) بوده است. در دوره‌های تاریخی بعد و پس از قدرت‌یابی کوروش کبیر و پدرانش، این منطقه همچنان مجاور تختگاه پادشاهان هخامنشی بود. در دورۀ ساسانیان این نواحی همچنان اهمیت استراتژیک خود را حفظ کرد. از اواخر دورۀ ساسانی تا دورۀ صفویه، ممسنی تحت حاکمیت امیران محلی، به نام شولان یا شول‌ها بود. از همین‌رو این مناطق در متون اسلامی متقدم، شولستان ذکر شده است. در فاصلۀ بین ۵۵۰ـ۸۲۷ق، اتابکان لر بزرگ یا هزاراسپیان که آنها نیز از امیران محلی بودند، بر بخشهای اصلی شولستان حکومت می‌کردند. در تمام این مدت فرمانروایان محلی، باج‌گزار حکومت‌های مرکزی یا بزرگ‌تر ایران بودند. عناوین شول و شولستان تا انقراض صفویه باقی بود، اما به‌تدریج از میان رفت و نام ممسنی جای آن را گرفت. نام طایفۀ رستم برای نخستین‌بار در متن فرمانی از شاه طهماسب صفوی آمده است. در این فرمان، به سکونت طایفه‌های جاوید، بکش و رستم در شولستان اشاره شده است. از این دوره به بعد در هریک از سرزمین‌های طوایف لر ممسنی کلانتران محلی، تحت نظر حکومت مرکزی، حکم می‌راندند. طایفۀ رستم طی تاریخ چند صدسالۀ اخیر مدام با حکومت مرکزی و طوایف دیگر (خاصه قشقایی‌ها) در جنگ و مناقشه بودند. در تقسیمات کشوری معاصر ایران تا تاریخی که در آغاز مقاله ذکر شد، روستاهای سکونتگاه طایفۀ رستم از توابع شهرستان ممسنی بوده است.
شهرستان رستم متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با بیش از 180 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های رستمِ یک و رستمِ دو، به مرکزیت شهر مصیری)، و بخش سورنا[۱] (مشتمل بر دهستان‌های رستمِ سه و پشتکوهِ رستم، به مرکزیت شهر کوپن[۲]). روستاهای مصیری و کوپن به ترتیب در سال‌های 1387 و 1391ش به شهر ارتقاء یافته‌اند. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان رستم 44,386نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری سال 1395ش، حدود 27درصد این مقدار شهرنشین و حدود 73درصد روستانشین و عشایر بوده‌اند. شهرستان رستم در نیمۀ جنوبی از شرق تا غرب با شهرستان ممسنی، در نواحی غربی و شمال غربیِ نیمۀ شمالی با شهرستان بویراحمد (در استان کهگیلویه و بویراحمد)، در شمال با شهرستان چرام (در استان کهگیلویه و بویراحمد)، و در نواحی غرب نیمۀ شمالی با شهرستان باشت (در استان کهگیلویه و بویراحمد) محدود شده است.
شهرستان رستم با حدود 1200کیلومترمربع وسعت، ارتفاع حدود 900متر (در مرکز آن) و آب و هوای معتدل و نیمه‌خشک در امتداد جنوبی رشته‌کوه‌های زاگرس واقع شده است. این شهرستان دارای سه جلگۀ بزرگ رستم یک، رستم دو و رستم سه است که با گذر رودخانه‌های فهلیان[۳] و تنگ شیو از میان آنها و با وجود چشمه‌سارهای متعدد، زمین‌های حاصلخیزی دارند. شهرستان رستم دارای کوه‌های بلند و برف‌گیر و گیاهان جنگلی، به‌ویژه درخت بلوط، است که دارای خواص خوراکی، درمانی و رنگرزی می‌باشد. این شهرستان از نظر گیاهان دارویی نیز بسیار غنی است. مردم این شهرستان همچنان که پیش‌تر نیز گفته شد، از اقوام لر ممسنی و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند. شغل بیشتر آنها کشاورزی و دامداری و مهم‌ترین محصولاتشان گندم و برنج است.
برخی از آثار تاریخی ثبت‌شدۀ شهرستان: امامزاده میراحمد مربوط به دورۀ تیموریان، در بخش رستم دو، روستای دهنو[۴]؛ تپۀ برین مربوط به هزارۀ سوم و چهارم قبل از میلاد، در دهستان پشتکوه رستم، روستای تپه پرین؛ دخمۀ سنگی مادر و دختر (دی دور) مربوط به سال‌های 550 تا 650پ‌م، در 35کیلومتری شمال غربی شهر مصیری و در نزدیکی روستای مراسخون علیا[۵]؛ سنگ‌نگارۀ کورانگون مربوط به دورۀ عیلامیان، در ۵کیلومتری جنوب مصیری؛ و آثار به دست‌آمده از محوطۀ باستانی تل‌اسپید مربوط به دوره‌های عیلامی، هخامنشی و ساسانی، در دهستان رستم یک، روستای منگودرز.