المبدا و المعاد (۱)

المَبدَأ و المَعاد (۱)
تألیف ملاصدرا، کتابی به عربی، در فلسفه. این اثر که پس از اسفار یکی از مشهورترین آثار مؤلف است، در دو بخش تدوین شده است: ۱. مبدأ، مشتمل بر اثبات واجب، صفات و افعال او؛ ۲. معاد، مشتمل بر مباحث نفس، معاد جسمانی، معاد مطابق تفسیر عرفا و بخش نبوّات. علاوه بر پاره‌ای از مباحث جزئی، که در اسفار نیامده، بخش نبوّات این کتاب کلّاً در اسفار نیامده ولی با الشواهدالربوبیه هم‌خوان است و از این‌رو به‌عنوان مُکمّل اسفار همواره بدان توجه شده است. این کتاب را ملا نظرعلی گیلانی تلخیص کرده (خطی مجلس، ش ۱۶۶۹)، و حاج ملا هادی سبزواری، میرزا اسماعیل جلوه، ملا اسماعیل اصفهانی و ملا اسدالله یزدی بر آن‌ حاشیه نگاشته‌اند. از آن ترجمه‌ای کهن مختلط به شرح به قلم ملا احمد اردکانی نیز در دست است. این کتاب افزون بر چاپ دقیق سنگی (۱۳۱۴ق) به‌دست جلال‌الدین آشتیانی تصحیح و چاپ شده است (تهران ۱۳۵۴ش).