المختصر النافع

المُخْتَصَر‌النّافِع
تألیف محقق حلی، در قرن ۷ق، کتابی به عربی، در فقه امامیه. خلاصه‌ای است از کتاب دیگر مؤلف با نام شرایع‌الاسلام که خود آن را النافع‌ فی‌ مختصر‌الشرایع نامیده بود؛ اما اکنون به المختصر‌النافع مشهور است. این اثر که دوره‌ای کامل از فقه امامیه است از زمان تألیف تاکنون همواره مورد توجه فقیهان امامیه بوده است. شرح و حاشیه فراوان دارد. ریاض‌المسائل اثر صاحب ریاض، التنقیح‌الرائع اثر فاضل مقداد، نهایة‌المرام اثر صاحب مدارک، البرهان‌القاطع اثر سیدعلی بحرالعلوم و کشف‌الرموز اثر فاضل آبی که رمز‌ها و مسائل مشکل کتاب را توضیح داده است، از شروح معروف آن است. نخستین‌بار مؤلف خود آن را در کتابی با نام المعتبر فی شرح‌المختصر شرح کرد. پس از او نخستین شارح این اثر، فاضل آبی است و شرح صاحب ریاض با نام ریاض‌المسائل، مفصل‌ترین شرح آن به‌‌شمار می‌آید. تنها منبع شهید اول در زندان برای تألیف اللمعة‌الدمشقیه همین المختصر‌النافع بود. در الازهر مصر، فقه جعفری براساس همین اثر تدریس می‌شود (قاهره، ۱۳۷۶).