اضافه (دستور زبان)

اِضافِه (دستور زبان)

در اصطلاح دستور زبان، اضافه‌کردن اسمی به اسمِ دیگر برای گسترش معنی آن. اسمی را که به اسم دیگر اضافه می‌کنیم مضاف‌الیه و اسمی که مضاف‌الیه به آن اضافه شده است مضاف می‌گوییم. اضافه‌ها از نظر رابطه بین مضاف و مضاف‌الیه به انواعی تقسیم می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از ۱. اضافۀ استعاری، که مضاف در معنی حقیقی خود به‌کار نرود، مثلِ «پایِ حادثه»، «دست اجل»؛ ۲. اضافۀ اقترانی، که مضاف‌الیه اقتران و پیوستگی معنوی با مضاف داشته باشد، مثلِ «نگاه حسرت»، «قدمِ خیر»؛ ۳. اضافۀ بُنُوَّت (فرزندی)، که نام فرزند را به پدر یا مادر یا جدّ اضافه می‌کنند، مثلِ «مسعودِ سعدِ سلمان»، «عیسیِ مریم»؛ ۴. اضافۀ بیانی، که مضاف‌الیه، نوع و جنسِ مضاف را بیان کند، مثلِ «کفشِ چرم»، «لباس ابریشم»؛ ۵. اضافۀ تخصیصی، که در آن مضاف به مضاف‌الیه اختصاص دارد، مثلِ «دستِ علی، کلید باغ»؛ ۶. اضافۀ تشبیهی، که در آن بین مضاف و مضاف‌الیه شباهتی وجود دارد، مثلِ «قدِ سرو»، «طبل شکم»؛ ۷. اضافۀ توضیحی، که مضاف‌الیه، توضیحی دربارۀ مضاف می‌دهد، مثلِ «کتابِ انجیل»، «شهر تهران»؛ ۸. اضافۀ ملکی، که در آن مضافْ ملکِ قابل تصرّف مضاف‌الیه است. در چنین اضافه‌ای مضاف‌الیه انسان است، مثلِ «قلم استاد»، «خانۀ کدخدا». نیز ← صفت_(دستور_زبان)