ایوان

ایوان خانۀ عامری‌ها (کاشان)

اِیوان

فضایی نیم‌باز بین دو فضای داخلی و خارجی. ایوان از سه جانب و سقف محصور، و از یک سو به فضای بیرون گشوده است. غالباً به‌صورت فرورفتگی‌، در حجم کلّی بنا ادراک می‌شود، و برای فضای پشتی خود به‌منزلۀ پیش‌ورودی است. ابداع ایوان را به دورۀ اشکانیان منسوب می‌دانند؛ این عنصر در دورۀ ساسانیان، از عناصر فضایی مهم معماری بوده است. ایوان کاخ تیسفون (مداین) مشهورترین ایوان دورۀ ساسانی است، که بیش از ۲۵ متر دهانه دارد. در دورۀ اسلامی نیز از عناصر اصلی فضایی به‌شمار می‌آمده، و در مقیاس‌های مختلف، برحسب نوع عملکرد بنا، طراحی و ساخته می‌شده است. ایوان در طرح مساجد چنان اهمیت یافت که امروزه مساجد قدیم را براساس تعداد ایوان‌های آن‌ها، به مساجد یک‌ایوانی، دوایوانی، و چهارایوانی تقسیم می‌کنند. علاوه‌بر مساجد و مدارس و ساختمان‌های عمومی، در خانه‌ها نیز، بسته به وسعت و مجلّل‌بودن خانه، به‌کار می‌رفته است.