موشکی، زید بن علی

مَوشِکی، زید بن علی (ذمار 1911- 1948م) (Zaid bin Ali Al-Mawshaki)

شاعر و مبارز سیاسی یمنی. در شهرهای شهاره، حوث و ذمار که پدرش در آن‌ها به تدریس اشتغال داشت، تحصیل کرد و سپس پدرش او را به صنعاء فرستاد تا در مدرسه‌ی علمیه (دارالعلوم) ادامه‌ی تحصیل دهد. او تا بالاترین مرحله‌ی این مدرسه به تحصیل ادامه داد. با عبدالله الوزیر که بعدها رهبری جنبش مشروطیت در یمن (1948م) را بر عهده گرفت رابطه‌ی نزدیکی برقرار کرد و الوزیر او را برای تدریس فرزندان امام یحیی حمیدالدین برگزید. موشکی با راه یافتن به درون خاندان پادشاهی از عمق فساد این خاندان آگاهی یافت و به آزادی‌خواهان پیوست. بعدتر از ترس دستگیر و زندانی شدن از صنعاء به ذمار گریخت و سپس به تعز رفت و کوشید تا نظر حاکم تعز (احمد حمیدالدین، ولیعهد امام یحیی) را نسبت به ضرورت اصلاحات سیاسی و اقتصادی در کشور جلب کند، اما ولیعهد او و دیگر هم‌فکرانش را به مرگ تهدید کرد. پس از آن به عدن گریخت و تا 1946 در این شهر ماند. او در این مدت با اندیشه‌ی روشنفکران و اصلاح‌گرایان مسلمان مانند سید جمال‌الدین اسدآبادی، محمد عبده و شکیب ارسلان و اندیشه‌های سیاسی غربی آشنا شد.

در جریان انقلاب مشروطیت 1948م، ماموریت موشکی این بود که پس از کشته شدن امام یحیی در صنعاء وی و نیروهایش‌ در تعز، احمد بن یحیی (ولیعهد) را نیز ترور کنند تا کار نظام پادشاهی خاندان حمیدالدین پایان یابد. اما در روزی که انقلاب به راه افتاد موشکی در عدن به سر می‌برد و ولیعهد نیز از تعز خارج شد و راه حجه را در پیش گرفت. موشکی با گروهی از نیروهایش به تعقیب ولیعهد شتافتند، اما در حدیده دستگیر و تسلیم ولیعهد شدند و او دستور به اعدام ایشان داد.