شمس الدین ابوالنجیب درگزینی

شمس‌الدین ابوالنجیب درگزینی ( - 554ق)

دولتمرد و وزیر ایرانی سلجوقیان عراق. خواهرزادۀ ابوالقاسم درگزینی بود. به گفتۀ خواندمیر «به غیر از آن فضیلتی نداشت و از کمالات نفسانی به غایت عاری و عاطل بود.» وی در ابتدا به نیابت امیر ایاز، یکی از امرای دولت سلجوقی، مشغول بود و سرانجام به حمایت او به وزارت رسید. به قول خواندمیر چون به صفت وفور جود و سخاوت و فرط کرم و مروت موصوف و معروف بود، با وجود عدم فضیلت و قابلیت، مدتی مدید در زمان سلطان مسعود به شغل وزارت مشغولی فرمود و پس از فوت سلطان مسعود، برادرزاده‌اش، سلطان محمد بن محمود، نیز آن منصب را به وی مسلم داشت. مرگ درگزینی با این سلطان سلجوقی را در یک هفته نوشته‌اند.

نوشته‌اند که وقتی کمال‌الدین ابوشجاع زنجانی (که سردفتر علما و وزرای بغداد بود) به عراق آمد، شمس‌الدین درگزینی به او گفت: ظاهرا از راه جعده (جاده) آمده‌اید؟ کمال‌الدین گفت: ای خداوند جاده باید گفت. گفت: راست می‌گویی، جعده آن است که کمان در آن نهند. کمال‌الدین گفت: آن جعبه است و تیر در آن می‌نهند.

---

• دستورالوزراء، خواجه غیاث‌الدین بن همام‌الدین خوندمیر، تصحیح سعید نفیسی
• جامع‌التواریخ، رشیدالدین فضل‌الله همدانی؛ تصحیح: محمد روشن و مصطفی موسوی