سبک عراقی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
از دوره‌های شعر فارسی. در تاریخ شعر فارسی دری به مجموعۀ خصوصیاتی اطلاق می‌شود که در آثار بیش‌تر شاعران، از نیمۀ دوم قرن ششم تا اواخر قرن نهم هجری به وجود آمد. حوزۀ رشد و گسترش این سبک (دوره) [[ری، شهر|ری]]، [[اصفهان، استان|اصفهان]]، [[همدان، استان|همدان]]، [[فارس، استان|فارس]] و [[آذربایجان، سرزمین|آذربایجان]] بوده است و از آن‌جا که در اصطلاح جغرافیای تاریخی ایران، نواحی مرکزی و غربی ایران، [[عراق عجم]] نامیده می‌شد، این سبک به عراقی معروف شده است. هرچند به طور معمول، شاعران نواحی مرکزی (اصفهان، ری و همدان) و آذربایجان را پیروان سبک عراقی می‌نامند و شاعران این دو ناحیه، به‌خصوص در طول قرن ششم، با یکدیگر مراوده داشتند و بر شیوۀ کار یکدیگر تأثیر گذاشته‌اند، اما سبک شاعران آذربایجان به علت وجود بقایای زبان پهلوی در آن ناحیه و آمیختگی آن با زبان جاری شاعران منطقۀ [[شروان]] و [[ایروان]] که [[زبان آذری]] خوانده می‌شود، تفاوت‌های مختصری با سبک شاعران حوزۀ مرکزی یافته است که نمونۀ بارز آن را در شعر [[خاقانی شروانی]] و [[نظامی گنجوی، ابومحمد الیاس (گنجه ح ۵۳۵ـ۶۱۴ق)|نظامی گنجوی]] و [[فلکی شروانی، محمد (۵۰۰/۴۹۰ ـ۵۷۷/۵۸۷ق)|فلکی شروانی]] می‌توان دید. از این رو در تقسیم‌بندی سبک‌ها، گاه برای شاعران آذربایجان سبکی جداگانه قائل شده و آن را «سبک آذربایجانی» نامیده‌اند که درواقع زیرشاخۀ همین سبک عراقی است. | از دوره‌های شعر فارسی. در تاریخ شعر [[فارسی دری]] به مجموعۀ خصوصیاتی اطلاق می‌شود که در آثار بیش‌تر شاعران، از نیمۀ دوم قرن ششم تا اواخر قرن نهم هجری به وجود آمد. حوزۀ رشد و گسترش این سبک (دوره) [[ری، شهر|ری]]، [[اصفهان، استان|اصفهان]]، [[همدان، استان|همدان]]، [[فارس، استان|فارس]] و [[آذربایجان، سرزمین|آذربایجان]] بوده است و از آن‌جا که در اصطلاح جغرافیای تاریخی ایران، نواحی مرکزی و غربی ایران، [[عراق عجم]] نامیده می‌شد، این سبک به عراقی معروف شده است. هرچند به طور معمول، شاعران نواحی مرکزی (اصفهان، ری و همدان) و آذربایجان را پیروان سبک عراقی می‌نامند و شاعران این دو ناحیه، به‌خصوص در طول قرن ششم، با یکدیگر مراوده داشتند و بر شیوۀ کار یکدیگر تأثیر گذاشته‌اند، اما سبک شاعران آذربایجان به علت وجود بقایای زبان پهلوی در آن ناحیه و آمیختگی آن با زبان جاری شاعران منطقۀ [[شروان]] و [[ایروان]] که [[زبان آذری]] خوانده می‌شود، تفاوت‌های مختصری با سبک شاعران حوزۀ مرکزی یافته است که نمونۀ بارز آن را در شعر [[خاقانی شروانی]] و [[نظامی گنجوی، ابومحمد الیاس (گنجه ح ۵۳۵ـ۶۱۴ق)|نظامی گنجوی]] و [[فلکی شروانی، محمد (۵۰۰/۴۹۰ ـ۵۷۷/۵۸۷ق)|فلکی شروانی]] می‌توان دید. از این رو در تقسیم‌بندی سبک‌ها، گاه برای شاعران آذربایجان سبکی جداگانه قائل شده و آن را «سبک آذربایجانی» نامیده‌اند که درواقع زیرشاخۀ همین سبک عراقی است. | ||
'''تاریخچه''' | |||
مقدمات بروز سبک عراقی، از اوایل قرن ششم به وجود آمد. در این دوره به علت انتقال مراکز قدرت، از خراسان به نواحی مرکزی و شمالی ایران و رایج شدن زبان فارسی دری در این نواحی، تغییراتی در زبان و شیوۀ بیان شاعران پدید آمد. این تغییرات در طول قرن ششم به‌تدریج آشکارتر و پس از حملۀ [[مغول]] (615ق) در شعر شاعرانی که در اصفهان و شیراز و نواحی غربی ایران می‌زیستند، مشخص‌تر شد. جز برخی شاعران (چون [[سوزنی سمرقندی، محمد (نسف ۴۸۲ـ۵۶۹/۵۶۲ق)|سوزنی سمرقندی]] و [[قطران تبریزی شرف الدین ابومنصور|قطران تبریزی]]) که حلقۀ اتصال بین آن دوره با شعر دورۀ عراقی‌اند، اولین نشانه‌های بارز سبک عراقی را می‌توان در دیوان [[انوری ابیوردی، محمد بن علی ( ـ بلخ پس از ۵۸۲ق)|انوری ابیوردی]]، ظهيرالدين فاریابی، [[ابوالفرج رونی]] و [[حسن غزنوی، حسن بن محمد (ح ۵۳۵ـ۵۵۷ق)|سید حسن غزنوی]] یافت. [[جمال الدین عبدالرزاق|جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی]]، پسرش [[کمال الدین اسماعیل اصفهانی|كمال‌الدين اسماعيل]]، خاقانی شروانی، نظامی گنجوی، [[سعدی، مصلح الدین (شیراز ح ۶۰۶ـ ح ۶۹۱ق)|سعدی]]، [[فخرالدین عراقی]]، [[سلمان ساوجی، سلمان بن محمد ( ـ ساوه ۷۷۸ ق)|سلمان ساوجی]]، [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی (کرمان ۶۸۹ـ شیراز ۷۵۳ق)|خواجوی کرمانی]]، [[امیرخسرو دهلوی]]، [[اوحدی مراغه ای|اوحدی مراغه‌ای]]، [[مولانا|مولانا جلال‌الدین محمد بلخی]] و [[حافظ، شمس الدین محمد ( ـ شیراز ۷۹۲/۷۹۱ق)|حافظ]] مشخص‌ترین چهره‌های سبک عراقی هستند. واپسین شاعر برجستۀ سبک عراقی را [[جامی، عبدالرحمان (خرجرد ۸۱۷ ـ هرات ۸۹۸ق)|عبدالرحمن جامی]] می‌دانند. | |||
---- | ---- | ||
نسخهٔ ۸ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۴۴
از دوره‌های شعر فارسی. در تاریخ شعر فارسی دری به مجموعۀ خصوصیاتی اطلاق می‌شود که در آثار بیش‌تر شاعران، از نیمۀ دوم قرن ششم تا اواخر قرن نهم هجری به وجود آمد. حوزۀ رشد و گسترش این سبک (دوره) ری، اصفهان، همدان، فارس و آذربایجان بوده است و از آن‌جا که در اصطلاح جغرافیای تاریخی ایران، نواحی مرکزی و غربی ایران، عراق عجم نامیده می‌شد، این سبک به عراقی معروف شده است. هرچند به طور معمول، شاعران نواحی مرکزی (اصفهان، ری و همدان) و آذربایجان را پیروان سبک عراقی می‌نامند و شاعران این دو ناحیه، به‌خصوص در طول قرن ششم، با یکدیگر مراوده داشتند و بر شیوۀ کار یکدیگر تأثیر گذاشته‌اند، اما سبک شاعران آذربایجان به علت وجود بقایای زبان پهلوی در آن ناحیه و آمیختگی آن با زبان جاری شاعران منطقۀ شروان و ایروان که زبان آذری خوانده می‌شود، تفاوت‌های مختصری با سبک شاعران حوزۀ مرکزی یافته است که نمونۀ بارز آن را در شعر خاقانی شروانی و نظامی گنجوی و فلکی شروانی می‌توان دید. از این رو در تقسیم‌بندی سبک‌ها، گاه برای شاعران آذربایجان سبکی جداگانه قائل شده و آن را «سبک آذربایجانی» نامیده‌اند که درواقع زیرشاخۀ همین سبک عراقی است.
تاریخچه
مقدمات بروز سبک عراقی، از اوایل قرن ششم به وجود آمد. در این دوره به علت انتقال مراکز قدرت، از خراسان به نواحی مرکزی و شمالی ایران و رایج شدن زبان فارسی دری در این نواحی، تغییراتی در زبان و شیوۀ بیان شاعران پدید آمد. این تغییرات در طول قرن ششم به‌تدریج آشکارتر و پس از حملۀ مغول (615ق) در شعر شاعرانی که در اصفهان و شیراز و نواحی غربی ایران می‌زیستند، مشخص‌تر شد. جز برخی شاعران (چون سوزنی سمرقندی و قطران تبریزی) که حلقۀ اتصال بین آن دوره با شعر دورۀ عراقی‌اند، اولین نشانه‌های بارز سبک عراقی را می‌توان در دیوان انوری ابیوردی، ظهيرالدين فاریابی، ابوالفرج رونی و سید حسن غزنوی یافت. جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی، پسرش كمال‌الدين اسماعيل، خاقانی شروانی، نظامی گنجوی، سعدی، فخرالدین عراقی، سلمان ساوجی، خواجوی کرمانی، امیرخسرو دهلوی، اوحدی مراغه‌ای، مولانا جلال‌الدین محمد بلخی و حافظ مشخص‌ترین چهره‌های سبک عراقی هستند. واپسین شاعر برجستۀ سبک عراقی را عبدالرحمن جامی می‌دانند.