ملا محمد کاظم خراسانی

آخوند ملا کاظم خراسانی

ملا محمدکاظم خراسانی (مشهد 1255- نجف 1329ق)

(نام کامل: آخوند ملا محمدکاظم خراسانی هروی، معروف به: آخوند خراسانی) فقیه، اصولی و مرجع تقلید شیعه در قرن 14ق. پدرش، ملا حسین هروی، روحانی‌زادۀ شهر هرات بود که قبل از تولد پسرش محمد، به مشهد مهاجرت کرده بود.

ملا محمد پس از تحصیل علوم مقدماتی و سطوح در زادگاهش نزد پدر و دیگر عالمان، مدتی کوتاه در سبزوار از حاج ملا هادی سبزواری فلسفه اسلامی آموخت. سپس، در 22 سالگی (1277ق) راهی تهران شد و نزد اساتید آن زمان، از جمله ملا حسین خویی، درس حکمت را فرا گرفت. پس از یک سال و نیم، در 1278ق برای تکمیل تحصیلاتش در فقه و اصول، رهسپار نجف اشرف شد. از شاگردان شیخ مرتضی انصاری شوشتری و نیز حاج میرزا محمد حسن شیرازی، مرجع تقلید شیعه، بود. آخوند ملا محمد کاظم خراسانی پس از اتمام تحصیلات، در نجف به تدریس فقه و اصول پرداخت. بعد از درگذشت حاج میرزا محمد حسن شیرازی، خودش هم از مراجع تقلید عالم تشیع شد.

اولین فعالیت سیاسی آخوند خراسانی، فعالیت‌های ضد حکومتی او در برابر دو وام روسیه به مظفرالدین شاه قاجار است. آخوند خراسانی به همراه شیخ عبدالله مازندرانی (۱۲۵۶–۱۳۳۰ق) و میرزا حسین خلیلی تهرانی (۱۲۳۰–۱۳۲۶ق)، سه مرجع امضاءکنندۀ مشروطه بودند که به آیات ثلاث نجف و مراجع ثلاثه مشروطه خواه معروف شده‌اند. به یاری فتوای او و چند تن دیگر از علما بود که سلطنت استبدادی به مشروطیت تبدیل شد و در نهایت هم در 1327ق به خلع محمد علی شاه قاجار منجر شد.

کتاب کفایه (کفایة الاصول) مهم‌ترین تألیف اوست. از دیگر تألیفات اوست: حاشیه‌ای بر مکاسب شیخ انصاری، شرح و تعلیقه‌ای بر منظومهٔ ملا هادی سبزواری، حاشیه بر اسفار صدرالمتألهین شیرازی، رسالهٔ دماء ثلاثه و نیز چندین رسالهٔ فقهی و اخلاقی و عقیدتی. نسل آخوند خراسانی، به علت انتساب به کتاب کفایة الاصول او، اغلب به «کفایی» معروف هستند. از جمله: فرزندانش میرزا احمد کفایی؛ حسن کفایی؛ حسین کفایی؛ زهرا کفایی؛ و نوه اش عبدالرضا کفایی، فرزند احمد کفایی.

آخوند خراسانی در ۷۴ سالگی درگذشت.