خاک (فیلم 1352)

پوستر فیلم

فیلم بلند سینمایی به نویسندگی و کارگردانی مسعود کیمیایی، تولید سال 1352. فیلمنامۀ خاک را کیمیایی بر اساس رمان آوسنه بابا سبحان (نوشتۀ محمود دولت‌آبادی) به نگارش درآورده است. وی در این اقتباس بیش‌تر از آن که به متن اصلی وفادار باشد، سعی کرد نگاه سیاسی خود را در قالب داستانی ارباب و رعیتی، اگرچه با همان بیان نمادین دولت‌آبادی، به تصویر بکشد. کیمیایی در اقتباس از داستان دولت‌آبادی، شخصیت‌های اصلی را حفظ کرده اما با تغییر شخصیت‌های فرعی، مثل جایگزین کردن ارباب زن فرنگی به جای عادله خانم (بیوۀ مالک ده) و یا تغییر مناسبات میان شخصیت‌ها، خواسته است جنبۀ دراماتیک‌تری به داستان دولت‌آبادی بدهد. دولت‌‌آبادی پس از نمایش عمومی فیلم (در همان سال تولیدش) در یادداشتی که در روزنامه‌ی کیهان منتشر شد به وفادار نبودن فیلمنامه به متن رمان اعتراض کرد. با این همه فیلم خاک را در کنار  قیصر، بلوچ، داش آکل، گوزن‌ها، خط قرمز، دندان مار، سرب و جرم از مهم‌ترین آثار کیمیایی می‌دانند.

خاک در ششمین دوره جشنواره سینمایی سپاس (1353) برنده‌ی جوایز بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش دوم مرد (فرامرز قریبیان) و بهترین بازیگر نقش اول زن (فرزانه تاییدی) بوده است. نقش اصلی فیلم را بهروز وثوقی بازی کرده است.

زمان فیلم: 110 دقیقه

خلاصۀ داستان

پس از مرگ ارباب روستا زن فرنگی او به كمك مباشر شرورش، غلام، از پسران بابا سبحان (صالح و مسیب) كه روی زمین مزروعی او كار می‌كنند، می‌خواهد زمینش را به او باز پس بدهند. صالح و مسیب امتناع می‌كنند؛ اما می‌پذیرند كه اجاره‌ی زمین را در موعد مقرر بپردازند. كینه‌ی مباشر از مسیب به دلیل علاقه‌ی ناكام او به شوكت، همسر مسیب، است. نزاع او و نوچه‌هایش بر سر زمین منجر به مرگ مسیب و زخمی شدن صالح می‌شود. صالح كه بر اثر نزاع با غلام و اصابت ضربه‌ی بیل بر سرش تعادل روانی خود را از دست داده است غلام را در میدان آبادی به قتل می‌رساند و خود نیز به دست ژاندارم‌ها دستگیر و روانه‌ی زندان مركز می‌شود.

برخی از بازیگران و عوامل تولید

نویسنده: مسعود كیمیایی

تهیه­کننده: مهدی میثاقه

مدیر فیلم­برداری: نعمت حقیقی

تدوینگر: عباس گنجوی

طراح چهره‌پردازی: صنعان کیانی

موسیقی: اسفندیار منفردزاده

صدابردار: روبیک منصوری

بازیگران: بهروز وثوقی؛ فرزانه تأییدی؛ فرامرز قریبیان؛ جعفر والی؛ جلال پیشواییان؛ پروین سلیمانی؛ نظام‌الدین شفایی؛ سعید پیردوست؛ نعمت‌الله گرجی؛ گیتی فروهر

---