نزهةالقلوب

نُزْهَةالقُلوب
نوشتۀ حمدالله مستوفی، کتابی بیشتر در موضوع جغرافیا، به فارسی. این کتاب در ۷۴۰ق و در یک فاتحه، سه مقاله و یک خاتمه نوشته شده است: فاتحه مشتمل بر یک مقدمه در ترتیب ابداع افلاک و نجوم و عناصر و یک دیباچه دربارۀ ربع مسکون و طول و عرض بلاد، مقالۀ اول در تکوین موالید ثلاثه در سه مرتبه، مقالۀ دوم دربارۀ انسان و چگونگی آفرینش وی، مقالۀ سوم، که بخش جغرافیایی کتاب است، در شرح بلاد ایران و عراق عرب و آسیای صغیر و خاتمه در عجایب ولایات، به‌ویژه ایران، است. این کتاب در شناخت اوضاع و احوال جغرافیایی نواحی ایران در قرن ۸ق و نیز وضع وصول مالیاتی مغول آن دوره اهمیت فراوان دارد. گای لسترینج، مستشرق بریتانیایی، پیش از تصحیح این کتاب (۱۳۶۲ش)، از مطالب آن در تألیف اثر خود، سرزمین‌های خلافت شرقی، بسیار استفاده کرد. این اثر به ترجمۀ انگلیسی همو منتشر شده است (۱۸۹۳). محمد دبیرسیاقی بخش سوم نزهةالقلوب را با حواشی به‌چاپ رسانده است (۱۳۷۸ش).