ابن قاص

ابن قاص
درگذشت	طرسوس 335ق
محل زندگی	طبرستان و عثمانی
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	متكلم، فقيه، مفسر، اديب و واعظ
آثار	دلائل القبلة؛ ادب القاضی؛ التلخيص فی الفروع؛ فوائد حديث ابی عمير؛ المفتاح
گروه مقاله	دین اسلام

ابن قاص ( - 335ق) Ebn-e Qas

(ابوالعباس احمد بن ابی احمد طبری؛ معروف به ابن قاص) فقيه شافعی، قاضی و واعظ ایرانی اهل طبرستان. پدرش واعظ و داستان‌گو بود و به همین دلیل خود به قاص و پسرش احمد به ابن قاص آوازه یافته بودند. در برخی از منابع ذکر شده که او آوازه‌اش به ابن قاص را برای موعظه‌های شاخصش به دست آورده بود. برای فراگیری علوم دینی به بغداد رفت و فقه را از ابوالعباس احمد بن عمر (ابن سريج) (۲۴۸ - ۳۰۶ق)، فقیه و متکلم بزرگ شافعی، فراگرفت. به واسطه یا مستقیم از کسانی چون فضل بن حباب ابوخلیفه جُمَحی و محمد بن عثمان بن ابی شیبه حدیث شنید. سپس به زادگاهش بازگشت و در آنجا به کار قضاوت و تدریس روی آورد و عالمانی چون ابوعلی حسن زجاجی طبری از او فقه شافعی آموختند. ابن قاص در جنگ مسلمانان با روميان حضور داشت، سپس به طرسوس رفت و در آن‌جا رحل اقامت افكند و به وعظ پرداخت و در همان‌جا (احتمالاً در جنگ با رومیان) درگذشت. گفته شده كه مدتی مقام قضاء طرسوس را نيز برعهده داشته است.

برخی از آثار

• دلائل القبلة/ تنها کتاب چاپ‌شدۀ ابن قاص که در ۱۹۱۶م توسط لوئیس شیخو (الهی‌دان ارمنی‌تبار اهل عثمانی) در شمارۀ ۱۷ مجلۀ المشرق (بیروت) چاپ شده است.
• ادب القاضی/ از اولين آثار شافعيان در آيين قضا و صفات قاضی که در آن به آرای جداگانۀ حنفیان نیز توجه شده است و نسخه‌ای از آن در کتابخانۀ فیض‌الله افندی (ترکیه) نگه‌داری می‌شود.
• التلخيص فی الفروع/ رساله‌ای کوتاه در فقه و از پرآوازه‌ترین آثار ابن قاص که بسیاری از عالمان شافعی آن را شرح کرده‌اند. نسخه‌ای از این رساله در کتابخانۀ مسجد ایاصوفیه نگه‌داری می‌شود.
• فوائد حديث ابی عمير/ نسخه‌ای از این رساله در دارالكتب قاهره موجود است.
• المفتاح/ در فقه شافعی كه بارها شرح شده، اما نسخه‌ای از آن موجود نیست.

---