بام و صفی آباد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
واقع در جنوب شرقی [[خراسان شمالی، استان|استان خراسان شمالی]]، به مرکزیت شهر [[صفی آباد|صفی‌آباد]]. مشتمل است بر دو بخشِ مرکزی به مرکزیت شهر صفی‌آباد (شامل دهستان صفی‌آباد و دهستان دهنه شیرین) و بخش بام به مرکزیت روستای بام (شامل دو دهستان بام و ساریگل<ref>Sarigol</ref>). به دلیل ایجاد این شهرستان پس از سرشماری سراسری سال 1395ش، جمعیت آن به صورت دقیق مشخص نیست. شهرستان بام و صفی‌آباد از شمال و شمال شرقی با شهرستان فاروج، از شمال غربی و غرب با [[اسفراین، شهرستان|شهرستان اسفراین]]، از جنوب با شهرستان جوین [[خراسان رضوی، استان|استان خراسان رضوی]]، و از جنوب شرقی و شرق با شهرستان خوشاب استان خراسان رضوی محدود شده است. | واقع در جنوب شرقی [[خراسان شمالی، استان|استان خراسان شمالی]]، به مرکزیت شهر [[صفی آباد|صفی‌آباد]]. مشتمل است بر دو بخشِ مرکزی به مرکزیت شهر صفی‌آباد (شامل دهستان صفی‌آباد و دهستان دهنه شیرین) و بخش بام به مرکزیت روستای بام (شامل دو دهستان بام و ساریگل<ref>Sarigol</ref>). به دلیل ایجاد این شهرستان پس از سرشماری سراسری سال 1395ش، جمعیت آن به صورت دقیق مشخص نیست. شهرستان بام و صفی‌آباد از شمال و شمال شرقی با شهرستان فاروج، از شمال غربی و غرب با [[اسفراین، شهرستان|شهرستان اسفراین]]، از جنوب با شهرستان جوین [[خراسان رضوی، استان|استان خراسان رضوی]]، و از جنوب شرقی و شرق با شهرستان خوشاب استان خراسان رضوی محدود شده است. | ||
از لحاظ عارضه‌نگاری بام و صفی‌آباد ناحیه‌ای متشکل از کوهستان‌ها و زمین‌های پست (دشت) با آب و هوای معتدل و خشک است. | از لحاظ عارضه‌نگاری بام و صفی‌آباد ناحیه‌ای متشکل از کوهستان‌ها و زمین‌های پست (دشت) با آب و هوای معتدل و خشک است. کوهستان اصلی این منطقه (با نام شاه جهان)، که بخشی از رشته‌کوه [[آلاداغ و بینالود]] است، در جهت شرقی-غربی در شمال شهرستان قرار دارد. مهم‌ترین ارتفاع این کوهستان، قلۀ شاه جهان با ارتفاع ۳۱۵۶متر است. در جنوب قله روستاهای جهان، نوده بام<ref>Nodeh Bam</ref>، آغچ<ref>Aqech</ref>، بیش‌آباد و بانی واقع شده‌اند. آب کشاورزی مردم شهرستان از طریق دو رودخانۀ موسوم به کال گرماب (بخش مرکزی) و کال ولایت (بخش بام)، چشمه‌ها، قنات‌ها و آب‌های زیرزمینی (با چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق) تأمین می‌شود. مردم این شهرستان از ترک‌های طایفۀ [[بغایری]]، که ریشه‌شان به مغول‌ها می‌رسد، هستند. شغل غالب آنها دامداری و کشاورزی و مهم‌ترین محصولات باغی و زراعی‌شان غلات و حبوبات، زیره، زرشک، پسته و انار است. | ||
برخی از آثار تاریخی شهرستان: آب‌انبار صفی‌آباد، از دورۀ [[افشاریه]]، در مرکز شهر صفی‌آباد؛ بقایای کاروانسرای راونیز، از دورۀ [[تیموریان]]، در یک کیلومتری شمال شهر صفی‌آباد؛ مقبرۀ بابا قدرت مربوط به دورۀ [[صفویه|صفوی]]، در روستای بابا قدرت، بخش بام؛ محوطۀ داشخانه، مربوط به سده‌های ۵ تا ۸ق، در یک کیلومتری شمال روستای زالی، بخش بام؛ محوطۀ کهنه‌بام، مربوط به عصر آهن تا دورۀ [[قاجاریه، سلسله|قاجار]] است، در بخش بام. | برخی از آثار تاریخی شهرستان: آب‌انبار صفی‌آباد، از دورۀ [[افشاریه]]، در مرکز شهر صفی‌آباد؛ بقایای کاروانسرای راونیز، از دورۀ [[تیموریان]]، در یک کیلومتری شمال شهر صفی‌آباد؛ مقبرۀ بابا قدرت مربوط به دورۀ [[صفویه|صفوی]]، در روستای بابا قدرت، بخش بام؛ محوطۀ داشخانه، مربوط به سده‌های ۵ تا ۸ق، در یک کیلومتری شمال روستای زالی، بخش بام؛ محوطۀ کهنه‌بام، مربوط به عصر آهن تا دورۀ [[قاجاریه، سلسله|قاجار]] است، در بخش بام. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
'''تاریخچه''' | '''تاریخچه''' | ||
با تصویب هیأت وزیران، این شهرستان در اواخر سال 1401ش با انتزاع بخش بام و صفی‌آباد از شهرستان اسفراین ایجاد شده است. محدودۀ شهرستان بام و صفی‌آباد کنونی به انضمام مختصری از جغرافیای پیرامونش با ارغیان که در دورۀ [[ساسانیان]] تا سده‌های ابتدایی اسلامی از قصبه‌های تابع نیشابور بوده و بعدتر به عنوان یکی از ولایت‌های آن ذکر شده، مطابقت دارد. از اوائل سدۀ 6ق در کتب مورخین اسلامی به نام دو روستا، بان و راونیر/ راونیز/ راونیج، برمی‌خوریم که در شمار روستاهای مهم ولایت/قصبۀ ارغیان ذکر شده‌اند. نام | با تصویب هیأت وزیران، این شهرستان در اواخر سال 1401ش با انتزاع بخش بام و صفی‌آباد از شهرستان اسفراین ایجاد شده است. محدودۀ شهرستان بام و صفی‌آباد کنونی به انضمام مختصری از جغرافیای پیرامونش با ارغیان که در دورۀ [[ساسانیان]] تا سده‌های ابتدایی اسلامی از قصبه‌های تابع نیشابور بوده و بعدتر به عنوان یکی از ولایت‌های آن ذکر شده، مطابقت دارد. از اوائل سدۀ 6ق در کتب مورخین اسلامی به نام دو روستا، بان و راونیر/ راونیز/ راونیج، برمی‌خوریم که در شمار روستاهای مهم ولایت/قصبۀ ارغیان ذکر شده‌اند. نام نخست، موضع تقریبی روستا و دهستان کنونیِ بام بوده و نام دیگر با موقعیت روستای صفی‌آباد مطابقت دارد. ارغیان از دورۀ [[تیمور لنگ|تیمور]] و جانشینانش، به دلیل از اهمیت افتادن نیشابور و اعتبار یافتن هرات، تابع این ولایت می‌شود و نامش به «جهان و ارغیان» تغییر می‌یابد. با مطالعۀ منابع دورۀ [[صفویه]] متوجه می‌شویم که نام ولایت ابتدا به جهان ارغیان و در اواخر این دوره و به روشنی از زمان [[نادرشاه افشار|نادرشاه]] به بام و صفی‌آباد تغییر یافته است. از این منابع چنین برمی‌آید که برخی روستاهای این ولایت چون بسیاری آبادی‌های خراسان بزرگ در دورۀ طولانی حملۀ [[مغول]] نابود شده؛ روستای بام بر جای روستای کهن بان و در شروع قدرت گرفتن نادرشاه و جنگ او با ابدالی‌های هرات، روستای صفی‌آباد توسط صفی خان بغایری (از فرمانروایان خراسان و رئیس طایفۀ بغایری) بر جای راونیز کهن بنا شده است. ولایت بام و صفی‌آباد از این پس تا اوائل دورۀ [[قاجاریه، سلسله|قاجار]] تحت حکمرانی سران بغایری بوده و از اواسط حکومت [[فتحعلی شاه قاجار (۱۱۸۵ـ اصفهان ۱۲۵۰ق)|فتحعلی‌شاه]] شاهزادگان قاجار برای حکمرانی آن انتخاب شده‌اند. در تقسیمات کشوری اواخر حکومت [[رضاشاه پهلوی (آلاشت ۱۲۵۷ـ ژوهانسبورگ ۱۳۲۳ش)|رضاشاه]] بام و صفی‌آباد به عنوان یکی از بخش‌های [[سبزوار، شهرستان|شهرستان سبزوار]] درآمد؛ در خرداد سال 1339ش با تأسیس شهرستان اسفراین به این شهرستان پیوست؛ در سال 1379ش روستای صفی‌آباد به شهر، و در نهایت در اواخر سال 1401ش بخش بام و صفی‌آباد با انتزاع از شهرستان اسفراین به شهرستان ارتقا یافت. | ||
---- | ---- | ||
[[رده:جغرافیای ایران]] | [[رده:جغرافیای ایران]] | ||
[[رده:خراسان شمالی]] | [[رده:خراسان شمالی]] | ||