آوتیس سلطان‌زاده: تفاوت میان نسخه‌ها
Mohammadi2 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi2 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه زندگینامه | {{جعبه زندگینامه | ||
|عنوان=آوتیس سلطان‌زاده|نام=|نام دیگر=آوتیس میکائیلیان|نام اصلی= | |عنوان=آوتیس سلطان‌زاده|نام=|نام دیگر=آوتیس میکائیلیان|نام اصلی=|نام مستعار=|لقب=|زادروز=مراغه 1267ش|تاریخ مرگ=شوروی 1317ش|دوره زندگی=|ملیت=ایرانی ارمنی‌تبار|محل زندگی=ایران- شوروی|تحصیلات و محل تحصیل=|شغل و تخصص اصلی=فعال سیاسی|شغل و تخصص های دیگر=|سبک=|مکتب=|سمت=از بنیان‌گذاران حزب کمونیست ایران|جوایز و افتخارات=|آثار=انکشاف اقتصادی ایران و امپریالیسم انگلستان|خویشاوندان سرشناس=|گروه مقاله=علوم سیاسی|دوره=|فعالیت های مهم=|رشته=|پست تخصصی=|باشگاه=}}[[پرونده:2042162199.jpg|جایگزین=آوتیس سلطان‌زاده|بندانگشتی|آوتیس سلطان‌زاده]] | ||
آوتیس سلطان‌زاده (مراغه 1267- شوروی 1317ش) Sultan-Zade, Avetis | آوتیس سلطان‌زاده (مراغه 1267- شوروی 1317ش) Sultan-Zade, Avetis | ||
نسخهٔ ۱۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۰۴
| آوتیس سلطان‌زاده | |
|---|---|
| زادروز |
مراغه 1267ش |
| درگذشت | شوروی 1317ش |
| محل زندگی | ایران- شوروی |
| ملیت | ایرانی ارمنی‌تبار |
| نام‌های دیگر | آوتیس میکائیلیان |
| شغل و تخصص اصلی | فعال سیاسی |
| آثار | انکشاف اقتصادی ایران و امپریالیسم انگلستان |
| گروه مقاله | علوم سیاسی |
آوتیس سلطان‌زاده (مراغه 1267- شوروی 1317ش) Sultan-Zade, Avetis
(نام اولیه: آوتیس میکائیلیان) فعال سیاسی و از بنیان‌گذاران حزب کمونیست ایران. در خانواده‌ای ایرانی و ارمنی‌تبار به دنیا آمد و تا سال پیش از آخر ابتدایی در مراغه تحصیل کرد. پس از آن به علت جدا شدن والدینش و عدم توانایی مادرش در تأمین مخارج او، به ایروان رفت و در مدرسۀ ارمنیان آن‌جا تحصیل کرد. سلطان‌زاده از ابتدای جوانی با عضویت در شاخه‌های اصلی حزب کمونیست و اتحادیه‌های کارگری کمونیستی وارد فعالیت‌های حزبی- سیاسی شده است. وی در شوروی سابق به اسم آوتیس سلطانوویچ[۱] شناخته می‌شده است.
سلطان‌زاده پس از همکاری در تأسیس حزب عدالت (از نخستین احزاب کمونیستی مهم ایران)، از سال 1919م (دوسال پس از انقلاب اکتبر) در جمهوری‌های شرقی اتحاد جماهیر شوروی و همچنین ایران به دعوت ایرانی‌ها به کمونیسم[۲] و جمع کردن آن‌ها زیر پرچم ارتش سرخ[۳] پرداخت. در ژوئن ۱۹۲۰م در بندر انزلی کنگرهٔ مؤسس حزب کمونیست ایران را برگزار کرد و طی آن به دبیر اولی حزب برگزیده شد. سپس به همراه چندتن دیگر به عنوان نمایندهٔ این حزب در دومین کنگرهٔ کمینترن[۴] شرکت کرد و به عضویت هیأت اجرایی کمینترن نیز درآمد. خیلی زود به دلیل ایجاد اختلاف بین او و گروهی از هم‌مرامانش با حکومت شوروی، از حزب کمونیست ایران اخراج شدند و سلطان‌زاده به مسکو[۵] فراخوانده شد و در سال ۱۹۲۱م به عنوان مشاور لنین[۶] به سمت ریاست ادارهٔ خاور نزدیک در کمیسرهای امور خارجه در مسکو برگزیده شد. در ۲۵ ژانویهٔ ۱۹۲۲م با تصمیم هیأت اجرائیهٔ کمینترن به عنوان نمایندهٔ حزب در کمینترن انتخاب شد. اما در همین زمان در آن‌جا به انتقاد تند از سیاست‌های شوروی در برابر ایران و پشتیبانی از حکومت رضاشاه پرداخت. متعاقب این مساله او را وادار به کناره‌گیری از مناصب و مسئولیت‌های حزبی کردند. وی از این تاریخ تا سال ۱۹۲۷م به عنوان اقتصاددان برای شوروی کار کرد و در ایجاد انستیتوی بانکداری شوروی نقش مهمی داشت. همچنین وی در این دوره سردبیری مجلهٔ بانکداری شوروی را برعهده داشته است. در سال 1927م با تغییر خط مشی کمینترن، مجددا به فعالیت‌های سیاسی برگشت و حزب «حکومت دموکراتیک کارگران و دهقانان» را تاسیس کرد، و تا سال ۱۹۳۲م (زمان انحلال حزب) رهبری آن را برعهده داشت. سلطان‌زاده علاوه بر دومین کنگره (1920م)، در کنگره‌های سوم (۱۹۲۱م) و ششم کمینترن (۱۹۲۸م) هم به عنوان نمایندهٔ حزب کمونیست ایران شرکت داشت و در بحث‌ها به انتقاد از رهبران کمینترن، از جمله لنین و نیکلای بوخارین[۷] پرداخت. وی نهایتاً در جریان تصفیه‌های دههٔ ۱۹۳۰م استالین[۸] به اتهام جاسوسی برای آلمان نازی تیرباران شد.
سلطان‌زاده جز انتقادات تند و اساسی به برخی سیاست‌های حاکمان اتحاد جماهیر شوروی و خاصه در زمینه‌های اقتصادی، در قبال جنبش میرزا کوچک‌خان هم که متمایل به کمونیست‌ها بود موضع مخالف داشت. بنیان تاریخ‌نگری سلطان‌زاده بر مفهوم عدم رشد و پیشرفت اقتصادی ایران مبتنی بود. در این زمینه او به‌جای این‌که مانند ایدئولوگ‌های حزب کمونیست شوروی، شرایط تاریخی ایران را نادیده بگیرد و تلاش کند تا الگوهای ماتریالیسم تاریخی را به ایران هم تعمیم دهد، درصدد برآمد تا نسبت مستقیمی بین استعمار به‌طور کلی و شرایط اقتصادی ایران به‌طور خاص برقرار کند. وی چند عنوان کتاب در زمینۀ تاریخ سیاسی و اقتصاد ایران تالیف کرده که از آن جمله انکشاف اقتصادی ایران و امپریالیسم انگلستان در ایران به چاپ رسیده است. همچنین پاره‌ای از مقالات و مکاتبات وی در مجلدات اول، چهارم، ششم و هشتمِ کتاب اسناد تاریخی جنبش کارگری، سوسیال و دموکراسی و کمونیستی ایران (فلورانس/ انتشارات مزدک، 1974م) به کوشش خسرو شاکری جمع‌آوری شده‌اند.