روانسر، شهرستان

روانسر، شهرستان (County) Ravansar

واقع در نواحی شمالی استان کرمانشاه، به مرکزیت اداری شهر روانسر. در این منطقه نشانه‌ها و آثاری از سکونت جوامع انسانی از پیش از تاریخ یافت شده است. با وجود تدوام سکونت در این منطقه از دوره‌های پیش از تاریخ تا سده‌های اخیر، نشانی از نام روانسر در منابع اسلامیِ پیش از سدۀ 10ق نیست. گمان می‌رود به دلیل وجود سراب/چشمه‌سارهاى فراوان، آن را روانسر ناميده‌اند. طی دورۀ زندیه و قاجاریه تا زمان مظفرالدین شاه روانسر از توابع ولايت كردستان و جزء بلوكات جوانرود بود. از این دوره تا اواخر دورۀ رضاشاه روانسر آبادی مستقلی در ولایت کردستان بود. در نخستین تقسيمات جديد كشورى معاصر (1316ش)، روانسر با ۸۳ روستا يكى از دهستان‌هاى شهرستان سنندج شد. در سال ۱۳۲۹ش، دهستان روانسر یکی از بخش‌های شهرستان سنندج بود. در ۱۳۳۷ش، تابع شهرستان تازه تأسيس پاوه شد. در ۱۳۶۸ش جوانرود به شهرستان ارتقاء یافت و روانسر به آن الحاق شد. در ۱۳۷۲ش، آبادی روانسر به شهر ارتقاء یافت. و نهایتاً در اواخر سال 1383ش، بر اساس مصوبۀ هیأت وزیران در جلسۀ 24 آذر 1383ش، با انتزاع بخش روانسر از شهرستان جوانرود و الحاق آبادی‌ها و مناطقی از شهرستان‌های جوانرود، کرمانشاه و پاوه به آن به شهرستان ارتقاء یافت.

در حال حاضر، شهرستان روانسر متشکل است از 2 بخش، 6 دهستان (با حدود 140 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های بدر، حسن‌آباد، دولت‌آباد و زالوآب، به مرکزیت شهر روانسر)، و بخش شاهو (مشتمل بر دهستان‌های منصورآقایی و قوری قلعه، به مرکزیت شهر شاهو). در اواخر سال 1387ش روستای منصورآقایی مرکز بخش شاهو پس از تجمیع با روستای قشلاق به شهر تبدیل و از آن پس شهر شاهو نامیده شد. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش، جمعیت شهرستان روانسر 47,657نفر و از این مقدار نزدیک به 60درصد شهرنشین و حدود 40درصد روستانشین بوده‌اند. شهرستان روانسر در شمال با شهرستان کامیاران (در استان کردستان)، در شرق و جنوب با شهرستان کرمانشاه، در جنوب غربی با شهرستان‌های دالاهو و ثلاث باباجانی، در غرب با شهرستان جوانرود و در شمال غربی با شهرستان پاوه محدود شده است.

شهرستان روانسر با ارتفاع 1360متر در مرکز آن و با 1,140کیلومترمربع در نواحی زاگرس میانی در دامنۀ کوهستان شاهو، در شمال غربی شهرستان کرمانشاه واقع شده است. از ارتفاعات مهم شهرستان روانسر می‌توان به ماه زرد، انجیره، شور و طاقه‌چرمی اشاره کرد، که این ارتفاعات سرچشمۀ شمار زیادی چشمه و رودخانه (عموماً فصلی)اند. آب و هوای شهرستان معتدل و نیمه‌مرطوب و اراضی آن با توجه به وجود رودخانه، چشمه و چاه‌هاى عميق پرشمار همه‌ساله زیر کشت انواع غلات و حبوبات است. شغل بیشتر مردم شهرستان کشاورزی و دامداری، و غیر از غلات و حبوبات، گیاهان علوفه‌ای و گردو و توت مهم‌ترین محصول آنهاست. بيشتر مردم اين شهرستان به زبان كردى (گویش اردلانی) سخن مى‌گويند و اكثر آنان سنی شافعى‌اند، اما مذهب برخى از مردم شهر روانسر و روستاهاى شهرستان شيعه است. شهرک صنعتی روانسر با  60 هکتار وسعت دارای 70 کارخانۀ فعال می‌باشد. علاوه بر فعالیت در بخش‌های کشاورزی و دامداری و صنعتی، شمار زیادی از اهالی شهرستان نیز چه به صورت شغل اصلی و چه شغل دوم در تولید مصنوعات دستی چون گليم، گيوه، موج‌بافی، جاجيم، ابزارآلات کشاورزی، سازهای سنتی، قلم‌زنی مس، چاقوسازی، منبت، نمدمالی و مصنوعات چرمی فعالیت می‌کنند.

برخی از آثار تاریخی شهرستان که به ثبت ملی رسیده‌اند: دخمۀ روانسر/کوشک فرهاد گوردخمه‌ای در حاشیۀ شهر روانسر مربوط به دورۀ مادها یا هخامنشیان؛ تپه غلامعلی بگ مربوط به دورۀ اشکانیان - دورۀ ساسانیان در روستای غلامعلی بگ در دهستان حسن‌آباد؛ تپۀ توپخانه روستای خرم‌آباد سفلی در دهستان حسن‌آباد مربوط به دوره‌های اسلامی.

---